TS. Nguyễn Thu Hương
TS. Khúc Đại Long
Trường Đại học Thương mại
(Quanlynhanuoc.vn) – Thế giới kỹ thuật số đang thay đổi nhanh chóng, với sự nổi lên của các token không thể thay thế (Non-fungible token – NFT) và Metaverse đã mang đến cơ hội cho các thương hiệu kết nối với khách hàng một cách sáng tạo và độc đáo. Bài viết khám phá tiềm năng của NFT và Metaverse trong quản trị thương hiệu trên thế giới và tại Việt Nam, từ đó, cung cấp thông tin để doanh nghiệp xem xét các lợi ích, thách thức và phương pháp để triển khai các công nghệ này vào quản trị chiến lược thương hiệu.
Từ khóa: Thương hiệu; quản trị chiến lược; môi trường số; công cụ gắn kết khách hàng; NFT; Metaverse.
1. Đặt vấn đề
Trong bối cảnh công nghệ số phát triển không ngừng, hai khái niệm đã nổi bật lên là NFT (Non-fungible token – Token không thể thay thế) và Metaverse, định hình lại cách thức mà các thương hiệu tương tác và gắn kết với khách hàng. NFT là các tài sản số duy nhất được xác nhận bằng công nghệ blockchain, cho phép sở hữu và xác thực không thể tranh cãi về quyền sở hữu của các tài sản số hoặc thậm chí là vật lý. Metaverse, một không gian kỹ thuật số mở rộng, tạo cơ hội cho các thương hiệu tạo ra các trải nghiệm sâu sắc và tương tác mà trước đây là không thể.
Việc áp dụng NFT và Metaverse trong quản trị chiến lược thương hiệu không chỉ là một bước tiến công nghệ mà còn là một chiến lược thông minh để tăng cường mối quan hệ với khách hàng. NFT cho phép thương hiệu tạo ra sự độc quyền, cá nhân hóa sản phẩm và dịch vụ, đồng thời, mang lại cho khách hàng quyền sở hữu kỹ thuật số thực sự. Metaverse mở rộng khái niệm này bằng cách cung cấp một không gian kỹ thuật số – nơi các thương hiệu có thể triển khai các chiến dịch marketing, tổ chức sự kiện, thậm chí là xây dựng cộng đồng trực tuyến, giúp khách hàng tương tác trực tiếp với thương hiệu ở một mức độ mới.
Trong thế giới cạnh tranh khốc liệt hiện nay, việc sử dụng hiệu quả NFT và Metaverse không chỉ giúp các thương hiệu nổi bật và thu hút sự chú ý mà còn củng cố mối quan hệ với khách hàng, từ đó thúc đẩy lòng trung thành và tạo ra giá trị lâu dài. Đối với doanh nghiệp, đây không chỉ là các công cụ công nghệ mà còn là những phần không thể thiếu trong bản đồ chiến lược gắn kết khách hàng và phát triển thương hiệu bền vững.
2. Vai trò của NFT và Metaverse: gắn kết khách hàng với thương hiệu trong kinh doanh hiện đại
NFT cho phép các thương hiệu tạo ra các tài sản kỹ thuật số đặc biệt mà họ có thể sở hữu, trong khi Metaverse cung cấp không gian cho những trải nghiệm và trao đổi hấp dẫn. Việc sử dụng các công nghệ này cho phép các thương hiệu thiết lập mối quan hệ sâu sắc hơn với khách hàng, kích thích sự tương tác và khám phá những con đường mới để mở rộng cho cả thương hiệu và tổ chức.
Token không thể thay thế (NFT) là mã thông báo dựa trên blockchain, mỗi mã thông báo đại diện cho một tài sản duy nhất như một tác phẩm nghệ thuật, nội dung kỹ thuật số hoặc phương tiện truyền thông. NFT có thể được coi là chứng chỉ kỹ thuật số không thể thu hồi về quyền sở hữu và tính xác thực đối với một tài sản nhất định, cho dù là kỹ thuật số hay vật lý (Amazon.com, 2021).
Hiện tại, NFT dường như được liên kết chặt chẽ với các bộ sưu tập kỹ thuật số, khiến nhiều thương hiệu tham gia vào lĩnh vực NFT bằng cách giới thiệu các bộ sưu tập của riêng họ. Họ tham gia ở nhiều lĩnh vực, như: từ nghệ thuật độc quyền về súp của Campbell và quần áo Coca-Cola kỹ thuật số cho đến nghệ thuật bánh mì kẹp thịt White Castle được tạo ra bằng thuật toán (Harvard Business Review, 2022).
Meta, một tên hoàn toàn mới của Facebook từ năm 2021. Dựa trên chiến dịch PR của Facebook, việc thay đổi tên phản ánh sự thay đổi trọng tâm dài hạn của doanh nghiệp trong việc xây dựng metaverse, một phần mở rộng kỹ thuật số của thế giới vật lý bằng phương tiện truyền thông xã hội, thực tế ảo và các tính năng thực tế tăng cường (Facebook, 2021).
3. Các lĩnh vực phù hợp để khai thác NFT và Metaverse
NFT và Metaverse đã mở ra cơ hội cho các thương hiệu trong việc biến những thứ vô hình trở nên hữu hình. Dưới đây là một số lĩnh vực được sử dụng:
(1) Quyền sở hữu kỹ thuật số và tính độc đáo.
NFT độc quyền: NFT độc quyền là các token kỹ thuật số đặc biệt được sản xuất với số lượng hạn chế mang lại quyền sở hữu các tài sản kỹ thuật số đặc biệt. Tạo NFT phiên bản giới hạn được liên kết với các tài sản phi vật chất như trải nghiệm thương hiệu, tư cách thành viên hoặc tài sản trí tuệ. Điều này mang lại quyền sở hữu, tính độc quyền và nuôi dưỡng cảm giác cộng đồng giữa những người nắm giữ. Những tài sản này bao gồm: (1) Thiết bị đeo kỹ thuật số: quần áo, phụ kiện và các vật phẩm khác mà hình đại diện có thể đeo trong Metaverse (sensoriumarc.com, 2022); (2) Thửa đất ảo: việc sở hữu một mảnh đất ảo cho phép người dùng xây dựng không gian hoặc doanh nghiệp tùy chỉnh của riêng họ trong Metaverse (nftevening.com, 2023); (3) Quyền truy cập vào các sự kiện độc quyền: người nắm giữ NFT có thể có quyền truy cập vào các sự kiện và trải nghiệm đặc biệt, như: buổi hòa nhạc, gặp gỡ và chào hỏi những người nổi tiếng hoặc quyền truy cập sớm vào các sản phẩm mới(washingtoncitypaper.com, 2022 ); (4) Tác phẩm nghệ thuật kỹ thuật số độc đáo và đồ sưu tầm: NFT có thể được sử dụng để thể hiện quyền sở hữu đối với tác phẩm nghệ thuật kỹ thuật số, âm nhạc hoặc video clip có một không hai.
Truy cập dựa trên NFT: Sử dụng các đặc điểm đặc biệt của NFT để điều chỉnh quyền truy cập vào nội dung hoặc trải nghiệm cụ thể. Điều này được thực hiện bằng cách kết nối NFT với hợp đồng thông minh xác nhận quyền sở hữu và cung cấp quyền truy cập khi được trình bày. Ví dụ: một thương hiệu có thể cung cấp quyền truy cập vào các buổi hòa nhạc ảo, khu vực VIP hoặc quyền truy cập sớm vào các sản phẩm mới, dành riêng cho chủ sở hữu NFT , bao gồm: (1) Nội dung độc quyền: cảnh quay hậu trường, phỏng vấn người sáng tạo, quyền truy cập sớm vào các sản phẩm mới hoặc giảm giá đặc biệt chỉ có thể được cung cấp cho chủ sở hữu NFT, tạo cảm giác độc quyền và đặc quyền (ehousestudio.com, 2022); (2) Sự kiện đặc biệt: NFT có thể đóng vai trò là vé ảo cho các sự kiện độc quyền như buổi hòa nhạc trực tiếp, gặp gỡ những người nổi tiếng hoặc ra mắt sản phẩm ảo (academy.moralis.io, 2022); (3) Cộng đồng tư nhân: quyền sở hữu NFT có thể cấp quyền truy cập vào cộng đồng trực tuyến riêng tư, nơi những cá nhân có cùng chí hướng có thể kết nối, chia sẻ kinh nghiệm và tham gia vào các cuộc thảo luận độc quyền (airnfts.com, 2021).
Đồ sưu tầm ảo là mã thông báo kỹ thuật số thể hiện quyền sở hữu các mặt hàng kỹ thuật số độc đáo trong Metaverse. Các mặt hàng này có thể có nhiều dạng khác nhau, như: (1) Logo và linh vật mang tính biểu tượng của thương hiệu: việc sở hữu hình ảnh kỹ thuật số của logo hoặc linh vật của thương hiệu có thể mang lại cảm giác thân thuộc và đóng góp vào ý nghĩa văn hóa của thương hiệu(virtualbrandgroup.com, 2022); (2) Phiên bản kỹ thuật số của các tác phẩm mang tính biểu tượng: cung cấp phiên bản ảo của các sản phẩm, tác phẩm nghệ thuật hoặc thậm chí hiện vật lịch sử nổi tiếng của một thương hiệu có thể tạo ra một món đồ sưu tập độc đáo và có giá trị (nftcalendar.io, 2023); (3) Vật phẩm và thiết bị đeo trong trò chơi: bao gồm các vật phẩm và phụ kiện độc đáo được sử dụng trong các trò chơi và thế giới ảo cụ thể, nâng cao trải nghiệm người dùng và khuyến khích sự tham gia. Bộ sưu tập ảo phát triển các bộ sưu tập kỹ thuật số gắn liền với các yếu tố thương hiệu vô hình như logo, khẩu hiệu hoặc ký tự. Những món đồ sưu tầm này có thể được giao dịch, trưng bày và sử dụng trong Metaverse, tạo ra một thị trường thứ cấp sôi động.
(2) Gamification và xây dựng cộng đồng.
NFT tương tác: NFT tương tác là các mã thông báo kỹ thuật số được tích hợp các chức năng cụ thể nhằm kích hoạt những trải nghiệm độc đáo trong Metaverse. Tạo NFT để mở khóa trải nghiệm tương tác hoặc cấp quyền hạn đặc biệt trong Metaverse. Điều này có thể tạo ra sự tương tác với thương hiệu và khuyến khích nội dung do người dùng tạo, bao gồm: (1) Trải nghiệm AR/VR: NFT có thể mở khóa quyền truy cập vào trải nghiệm tương tác sử dụng công nghệ thực tế tăng cường (AR) và thực tế ảo (VR). Những trải nghiệm này có thể mang tính giáo dục, giải trí hoặc thậm chí mang tính cộng tác, cho phép người dùng tương tác với thương hiệu và môi trường xung quanh theo một cách hoàn toàn mới(doubloin.com, 2023); (2) Trò chơi tương tác: NFT có thể được sử dụng để mở khóa quyền truy cập vào các trò chơi được thiết kế đặc biệt trong Metaverse, nơi người dùng có thể cạnh tranh, cộng tác và kiếm phần thưởng. Những trò chơi này có thể được điều chỉnh cho phù hợp với các yếu tố thương hiệu cụ thể, như: nâng cao nhận thức và mức độ tương tác về thương hiệu một cách thú vị và hấp dẫn(reddit.com, 2023); (3) Hoạt động ảo: NFT có thể mở khóa việc tham gia vào các sự kiện ảo, thử thách hoặc săn lùng người nhặt rác độc quyền trong Metaverse. Những hoạt động này khuyến khích sự khám phá, tương tác và xây dựng cộng đồng, dẫn đến trải nghiệm thương hiệu sâu sắc và hấp dẫn hơn(engageve.com, 2022).
Đại sứ thương hiệu ảo: Metaverse mở ra một lĩnh vực mới cho sự gắn kết với thương hiệu thông qua việc tạo ra các đại sứ thương hiệu ảo (VBA) dưới dạng NFT. Những nhân cách kỹ thuật số này đóng vai trò là đại diện cho thương hiệu, tương tác với người dùng, tổ chức sự kiện và quảng bá giá trị thương hiệu theo cách cá nhân hóa và hấp dẫn. Phát triển hình đại diện dựa trên NFT đóng vai trò là đại sứ thương hiệu ảo trong Metaverse. Những avatar này có thể tương tác với người dùng, tổ chức sự kiện và quảng bá giá trị thương hiệu.
Đồng sáng tạo và tương tác với người hâm mộ: Đồng sáng tạo và sự tương tác của người hâm mộ liên quan đến việc kết hợp người hâm mộ vào sự hiện diện Metaverse của thương hiệu, cho phép họ đóng góp vào sự phát triển và tăng trưởng của thương hiệu. Metaverse mang đến cơ hội duy nhất để các thương hiệu tương tác với người hâm mộ của họ theo cách hợp tác và có ý nghĩa hơn. Bằng cách cho phép người hâm mộ đóng góp tích cực vào thế giới ảo hoặc tài sản của thương hiệu thông qua NFT, các thương hiệu có thể nuôi dưỡng ý thức sở hữu, thuộc về và cộng đồng, thúc đẩy lòng trung thành và ủng hộ thương hiệu sâu sắc hơn. Mang đến cho người dùng cơ hội đóng góp vào sự phát triển thế giới ảo hoặc tài sản của thương hiệu thông qua NFT. Điều này trao quyền cho người hâm mộ và nuôi dưỡng ý thức cộng đồng mạnh mẽ xung quanh thương hiệu.
(3) Kể chuyện và trải nghiệm sâu sắc.
Tường thuật dựa trên NFT: Các câu chuyện dựa trên NFT tận dụng các thuộc tính độc đáo của NFT để tạo ra các câu chuyện tương tác trong Metaverse. NFT đang thay đổi cách các thương hiệu kể câu chuyện trong Metaverse, mở ra cánh cửa cho những câu chuyện tương tác thu hút người dùng và thu hút họ sâu hơn vào thế giới của thương hiệu. Bằng cách sử dụng NFT một cách chiến lược, các thương hiệu có thể mở khóa từng phần, tiết lộ những bí mật ẩn giấu và đưa ra những phần thưởng độc quyền, thúc đẩy trải nghiệm kể chuyện phong phú và hấp dẫn hơn.
Không gian ảo dành riêng cho thương hiệu là môi trường được tùy chỉnh trong Metaverse phản ánh bản chất của thương hiệu. Chúng có thể có nhiều hình thức khác nhau, chẳng hạn như: (1) Cửa hàng và phòng trưng bày ảo: các thương hiệu có thể tạo phiên bản ảo của cửa hàng thực của họ hoặc thậm chí là phòng trưng bày ảo hoàn toàn mới, cho phép khách hàng duyệt qua và tương tác với sản phẩm trong một môi trường sống động; (2) Bảo tàng và phòng trưng bày ảo: các thương hiệu có lịch sử phong phú hoặc biểu hiện nghệ thuật có thể thành lập bảo tàng hoặc phòng trưng bày ảo trưng bày di sản, sản phẩm hoặc nội dung sáng tạo của họ; (3) Không gian sự kiện ảo: các thương hiệu có thể tổ chức các sự kiện ảo độc quyền như buổi hòa nhạc, ra mắt sản phẩm hoặc hội nghị trong không gian ảo của riêng họ, cung cấp một nền tảng độc đáo và hấp dẫn để tương tác với khán giả; (4) Trải nghiệm thương hiệu tương tác: thương hiệu có thể phát triển trải nghiệm tương tác trong không gian ảo của mình, cho phép người dùng khám phá, chơi trò chơi và tham gia các hoạt động phù hợp với giá trị và thông điệp của thương hiệu.
Tạo không gian ảo độc đáo trong Metaverse phản ánh bản sắc và giá trị của thương hiệu. Những không gian này có thể được sử dụng để ra mắt sản phẩm, chiến dịch tiếp thị và thu hút khách hàng.
Sự kiện và trải nghiệm ảo: Metaverse mở ra cánh cửa cho các thương hiệu tổ chức các sự kiện và trải nghiệm ảo vượt qua ranh giới của những giới hạn vật lý. Bằng cách tận dụng tính chất sống động của thế giới ảo, các thương hiệu có thể tiếp cận đối tượng rộng hơn, kết nối với họ ở mức độ sâu hơn và tạo ra những trải nghiệm thực sự đáng nhớ vượt ra ngoài các hình thức sự kiện truyền thống. Tổ chức các sự kiện, buổi hòa nhạc hoặc hội nghị ảo trong Metaverse có thể truy cập được thông qua NFT. Điều này có thể tạo ra trải nghiệm thực sự hấp dẫn cho người tham dự và nâng cao nhận thức về thương hiệu.
3. Kinh nghiệm từ các thương hiệu nổi tiếng trên thế giới
Một số thương hiệu đã tận dụng thành công NFT và Metaverse để nâng cao nỗ lực xây dựng thương hiệu của họ, như:
Nike ra mắt Nikeland, một thế giới ảo trên Roblox, nơi người dùng có thể chơi trò chơi, thử giày thể thao ảo và mua NFT (Perry, 2022). Người dùng có thể khám phá phiên bản kỹ thuật số của trụ sở mang tính biểu tượng của Nike, tham gia vào nhiều trò chơi nhỏ khác nhau, thử phiên bản ảo của các bộ sưu tập giày dép và hấp dẫn mới nhất của Nike. Ngoài ra, người dùng có thể gặp gỡ bạn bè, thiết kế các trò chơi nhỏ của riêng mình và trải nghiệm bằng cách sử dụng các vật liệu theo chủ đề Nike. Kết quả là đã giúp Nike kết nối với khán giả trẻ hơn và xây dựng nhận thức về thương hiệu.
Gucci đã hợp tác với nhiều nghệ sĩ để tạo ra NFT, bao gồm tác phẩm nghệ thuật kỹ thuật số và quần áo ảo (McDowell, 2023). Một số chiến dịch đặc biệt là: (1) Gucci x Christie’s: năm 2022, Gucci hợp tác với nhà đấu giá Christie’s để bán một bộ sưu tập NFT, bao gồm tác phẩm nghệ thuật kỹ thuật số và trò chơi điện tử. Thương vụ này đã thu về hơn 25 triệu đô la và đây là lần đầu tiên một thương hiệu thời trang xa xỉ hợp tác với một nhà đấu giá lớn để bán NFT; (2) Gucci x Dapper Labs: năm 2021, Gucci hợp tác với Dapper Labs, công ty đứng sau nền tảng NFT nổi tiếng Flow, để phát hành bộ sưu tập kỹ thuật số. Bộ sưu tập bao gồm quần áo và phụ kiện ảo mà hình đại diện trong Metaverse có thể mặc; (3) Gucci x Nifty Gateway: Gucci cũng đã hợp tác với Nifty Gateway, một nền tảng NFT phổ biến khác, để phát hành một số bộ sưu tập NFT. Những bộ sưu tập này có nhiều tác phẩm nghệ thuật kỹ thuật số, bao gồm hình minh họa, hoạt ảnh và video. Những chiến dịch này đã góp phần giúp Gucci thâm nhập vào thị trường nghệ thuật và thu hút phân khúc khách hàng mới.
Coca-Cola đã tung ra một loạt NFT phiên bản giới hạn có các tác phẩm nghệ thuật mang tính biểu tượng trong lịch sử của hãng (Cola, 2021). Ví dụ: các sáng kiến của họ là: (1) NFT Hộp Loot Tình bạn: ra mắt với sự hợp tác của Tafi, đại sứ ảo của Coca-Cola, những NFT này cung cấp các đồ sưu tầm kỹ thuật số như thiết bị đeo và phụ kiện cho hình đại diện metaverse. Sáng kiến này nhằm tôn vinh tình hữu nghị và thúc đẩy kết nối trong thế giới kỹ thuật số; (2) Bộ sưu tập NFT “Kiệt tác”: Hợp tác với nền tảng OpenSea, Coca-Cola đã phát hành một loạt NFT phiên bản giới hạn bao gồm các tác phẩm nghệ thuật mang tính biểu tượng và những sáng tạo mới của các nghệ sĩ mới nổi. Bộ sưu tập này nhằm mục đích thu hẹp khoảng cách giữa thế giới vật chất và thế giới kỹ thuật số, thể hiện nghệ thuật và thúc đẩy sự sáng tạo trong siêu vũ trụ; (3) Đấu giá từ thiện Ngày Tình bạn Quốc tế: phối hợp với Decentraland, Coca-Cola đã bán đấu giá một NFT độc đáo có hình ảnh và hoạt ảnh mang tính biểu tượng của Coca-Cola. Số tiền thu được từ cuộc đấu giá này đã được quyên góp cho Thế vận hội đặc biệt quốc tế, thể hiện cam kết của Coca-Cola đối với trách nhiệm xã hội và tận dụng NFT cho các mục đích từ thiện; (4) Ra mắt NFT Blockchain cơ sở: Coca-Cola tham gia nền tảng chuỗi khối Base bằng cách phát hành một bộ sưu tập NFT gắn liền với các yếu tố và thiết kế mang tính biểu tượng của họ. Hoạt động này nhằm mục đích khám phá những cách sáng tạo để tương tác với khán giả và mở rộng phạm vi tiếp cận của họ trong hệ sinh thái blockchain. Những cái này sáng kiến này đã giúp Coca-Cola kết nối với di sản của mình và thu hút các nhà sưu tập.
4. Thực tế áp dụng NFT và Metaverse tại thị trường Việt Nam
Việc áp dụng NFT và Metaverse trong thị trường Việt Nam vẫn còn khá mới nhưng đã bắt đầu thu hút sự chú ý của nhiều doanh nghiệp lớn, đặc biệt là trong lĩnh vực giải trí, thời trang và bất động sản kỹ thuật số. Một số thương hiệu đã nhanh chóng khám phá và tích hợp NFT và Metaverse vào chiến lược kinh doanh của họ.
Điển hình là trường hợp của Axie Infinity, một trò chơi blockchain nổi tiếng với tổng giá trị vốn hóa hiện tại lên đến 8,5 tỷ USD. Trong trò chơi này, người chơi sử dụng các thú cưng ảo để chiến đấu và kiếm tiền ảo. Ngoài ra, trong game còn có các “mảnh đất” ảo, nơi các nhân vật có thể sinh sống, khai thác tài nguyên và thực hiện các giao dịch mua bán. Một số mảnh đất này có giá lên đến 10.000 ETH, tương đương khoảng 40-50 triệu USD (Brandsvietnam, 2021). Hoặc như trường hợp Daehong Communications Việt Nam, hợp tác với HAEGIN, là đối tác độc quyền thực hiện các chiến dịch Metaverse Marketing trong game “Play Together” nổi tiếng tại Việt Nam. Công ty cung cấp cho các thương hiệu cơ hội tiếp cận hàng triệu người dùng mỗi ngày thông qua trò chơi này (AdvertisingVietnam, 2022).
Trong lĩnh vực thời trang, Calo Metaverse và Kappa Việt Nam đang hợp tác triển khai các chiến dịch marketing để chuyển đổi người dùng từ offline sang Metaverse và ngược lại, đánh dấu bước ngoặt trong chiến lược phát triển thương hiệu của cả hai thương hiệu. Sự kết hợp này sẽ là cầu nối quan trọng đến hệ sinh thái Metaverse. Calo Metaverse hiện cho phép mua bán NFT và tham gia hoạt động thể chất để kiếm thu nhập. Kappa Việt Nam, qua HOANG PHUC International, tiên phong khai thác Metaverse để xây dựng và quảng bá thương hiệu và gắn kết với khách hàng (Kim Thanh, 2022).
Những ví dụ này chỉ ra rằng, NFT và Metaverse không chỉ là xu hướng toàn cầu mà còn mang lại cơ hội đáng kể cho các doanh nghiệp Việt Nam để đổi mới và tạo dựng thương hiệu trong một thị trường ngày càng số hóa.
5. Kết luận
NFT và Metaverse cung cấp một biên giới mới mạnh mẽ cho sự gắn kết với thương hiệu. Bằng cách tận dụng những công nghệ này, các thương hiệu có thể tạo kết nối sâu sắc hơn với khán giả, thúc đẩy sự tương tác và mở ra những cơ hội phát triển mới. Tuy nhiên, điều quan trọng là phải nhận thức được những thách thức liên quan và phát triển một chiến lược toàn diện để thành công. Khi những công nghệ này tiếp tục phát triển, sẽ có thể thấy những cách đổi mới và sáng tạo hơn nữa để các thương hiệu tận dụng NFT và Metaverse xây dựng thương hiệu.
Tài liệu tham khảo:
1. Perry, F. (2022, 11 14). https://www.wired.co.uk/article/nike-will-let-people-design-and-sell-sneakers-for-the-metaverse.McDowell, M. (2023, 7 21).
2. Cola, C. (2021, 7 28). https://www.coca-colacompany.com/media-center/coca-cola-to-offer-first-ever-nft-collectibles.
3. Sensoriumarc.com. (2022). sensoriumarc.com. https://sensoriumarc.com/articles/guide-to-wearable-nfts.
4. Nftevening.com. (2023). https://nftevening.com/metaverse-land-paradise-awaits-how-to-get-in-on-digital-real-estate-nfts.
6. Washingtoncitypaper.com. (2022). https://washingtoncitypaper.com/article.
7. Ehousestudio.com. (2022). https://www.ehousestudio.com/blog/nfts-and-customer-loyalty-what-your-ecommerce-brand-can-learn-from-early-adopters
8. Academy.moralis.io. (2022). https://academy.moralis.io/blog/top-5-celebrity-nfts.
9. Airnfts.com. (2021).: https://www.airnfts.com/post/top-nft-projects-you-should-know-about.
10. Virtualbrandgroup.com. (2022). https://www.virtualbrandgroup.com.
11. Nftcalendar.io. (2023). https://nftcalendar.io/news/community-based-program-virtual-g-shock-by-casio.
12. Doubloin.com. (2023). https://www.doubloin.com/learn/nfts-for-augmented-reality-virtual-reality.
13. Reddit.com (2023). https://www.reddit.com/r/GameStopNFT.
14. Engageve.com. (2022). https://engageve.com/metaverse-nfts-and-the-virtual-events-industry.
15. Amazon.com (2021). https://aws.amazon.com/blockchain/nfts-explained/#:~:text=Non%2Dfungible%20tokens%2C%20often%20referred,asset%2C%20whether%20digital%20or%20physical.
16. Harvard Business Review. (2022). https://hbr.org/2022/02/how-your-brand-should-use-nfts.
17. Facebook (2021). https://about.fb.com/news/2021/10/facebook-company-is-now-meta.
18. AdvertisingVietnam (2022). Daehong Communications Việt Nam độc quyền khai thác quảng cáo Metaverse trên tựa game ăn khách Play Together tại Việt Nam. https://advertisingvietnam.com/daehong-communications-viet-nam-doc-quyen-khai-thac-quang-cao-metaverse-tren-tua-game-an-khach-play-together-tai-viet-nam-p20941.
19. Brandsvietnam (2021). Hút vào vũ trụ ảo Metaverse. Brandsvietnam.com. https://www.brandsvietnam.com.
20. Kim Thanh. (2022). Calo Metaverse và đại diện Kappa Việt Nam hợp tác phát hành Limited NFTs Sneaker. https://www.sggp.org.vn/calo-metaverse-va-dai-dien-kappa-viet-nam-hop-tac-phat-hanh-limited-nfts-sneaker-post644574.html.
