Trung tá, ThS. Phạm Văn Long
Hệ 5, Học viện Chính trị, Bộ Quốc phòng
(Quanlynhanuoc.vn) – Xây dựng môi trường đạo đức quân sự ở đơn vị cơ sở để phòng, chống sự suy thoái về đạo đức của sĩ quan trẻ hiện nay có vai trò rất quan trọng đối với việc nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của tổ chức cơ sở đảng, giữ vững trận địa tư tưởng của Đảng trong quân đội. Đồng thời, góp phần thực hiện thắng lợi yêu cầu, nhiệm vụ huấn luyện sẵn sàng chiến đấu, làm thất bại mọi âm mưu, thủ đoạn “phi chính trị hoá” quân đội của các thế lực thù địch, phản động, xây dựng đơn vị vững mạnh toàn diện “Mẫu mực, tiêu biểu” mà Đảng, Nhà nước giao phó cho Quân đội.
Từ khóa: Xây dựng môi trường đạo đức, quân sự, sĩ quan trẻ, năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu, chống sự suy thoái.
1. Vai trò của việc xây dựng môi trường đạo đức quân sự để nâng cao ý thức phòng, chống sự suy thoái về đạo đức của sĩ quan trẻ
Sĩ quan trẻ ở đơn vị cơ sở có tuổi quân, tuổi đời còn trẻ, có quân hàm từ thiếu uý đến trung tá, đảm nhiệm chức vụ từ cấp trung đội, đại đội, tiểu đoàn và trợ lý cơ quan các cấp. Đây là lực lượng được đào tạo cơ bản, có trình độ, năng lực, phương pháp, tác phong công tác, phẩm chất đạo đức, lối sống; tiếp thu, ứng dụng nhanh thành tựu của Cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 vào thực hiện các nhiệm vụ được giao, như: huấn luyện sẵn sàng chiến đấu cho bộ đội, chuyển đổi số, tham gia hội thi, hội thao…
Tuy nhiên, sĩ quan trẻ vẫn chịu ảnh hưởng bởi đặc tính của tuổi trẻ phiêu liêu, mạo hiểm, một số đồng chí quá tự tin vào bản thân, thích thể hiện, chứng minh khả năng của bản thân trước tập thể; chưa có nhiều kinh nghiệm thực tiễn trong quản lý, chỉ huy đơn vị, nhất là giải quyết những nhiệm vụ đột xuất, khó khăn, phức tạp; cuộc sống gia đình của một số đồng chí còn nhiều thiếu thốn…
Vì vậy, vai trò của xây dựng môi trường đạo đạo đức quân sự để nâng cao ý thức phòng, chống sự suy thoái về đạo đức đặt ra cho sĩ quan trẻ ở đơn vị cơ sở rất thiết thực, cụ thể, là vấn đề cấp bách trước mắt, đồng thời là nội dung quan trọng lâu dài của việc xây dựng phẩm chất nhân cách người quân nhân cách mạng, giữ vững và phát huy phẩm chất “Bộ đội Cụ Hồ”, kiên quyết đấu tranh chống chủ nghĩa cá nhân trong thời kỳ mới.
Đạo đức nói chung và đạo đức quân sự nói riêng là hệ thống giá trị văn hoá truyền thống tốt đẹp của ông cha trong lịch sử được chắt lọc, gạn đục, khơi trong trở thành định hướng, quy định suy nghĩ, hành động của mỗi người theo đúng quan điểm, đường lối của Đảng, chủ trương, chính sách, pháp luật của Nhà nước. Đạo đức quân sự là một bộ phận, yếu tố cấu thành của đạo đức dân tộc, được hình thành, phát triển trên nền tảng chủ nghĩa Mác -Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh về đạo đức quân sự.
Đạo đức quân sự của sĩ quan trẻ ở đơn vị cơ sở mang bản chất giai cấp công nhân, đặt dưới sự lãnh đạo tuyệt đối, trực tiếp về mọi mặt của Đảng, đó là kỷ luật tự giác, nghiêm minh, gắn bó mật thiết với Nhân dân, là công cụ sắc bén trong bảo vệ Đảng, Nhà nước, Nhân dân và chế độ xã hội chủ nghĩa.
Thông qua việc xây dựng môi trường đạo đức quân sự, giúp cho sĩ quan trẻ nhận thức ngày càng sâu sắc đầy đủ hơn bản chất, truyền thống tốt đẹp của Quân đội nhân dân Việt Nam anh hùng, dưới sự lãnh đạo của Đảng để lớn mạnh, trưởng thành vượt bậc, trở thành đội quân “bách chiến, bách thắng” trong sự nghiệp đấu tranh cách mạng giải phóng dân tộc, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Từ đó, khơi dậy ở sĩ quan trẻ niềm tự hào dân tộc, đặt trách nhiệm, nghĩa vụ trong giữ gìn và phát huy phẩm chất “Bộ đội Cụ Hồ” trong thời kỳ mới.
Xây dựng môi trường đạo đức quân sự còn góp phần giữ nghiêm kỷ luật quân đội, quy định đơn vị, giúp sĩ quan trẻ phát huy tiềm năng, thế mạnh của mình trong thực hiện chức trách, nhiệm vụ được giao. Mọi suy nghĩ, hành động của sĩ quan trẻ phải luôn đặt trong mối quan hệ biện chứng với việc thực hiện nhiệm vụ chính trị trung tâm, xây dựng đơn vị vững mạnh toàn diện “Mẫu mực, tiêu biểu”, giữ gìn phẩm chất đạo đức, lối sống của người quân nhân cách mạng. Đồng thời, góp phần quan trọng đấu tranh loại bỏ tư tưởng bình quân chủ nghĩa, những biểu hiện ngại khó, ngại khổ, ngại rèn, không có động cơ, ý chí phấn đấu vươn lên trong công việc, cuộc sống.
Thông qua xây dựng môi trường đạo đức quân sự của sĩ quan trẻ ở đơn vị cơ sở sẽ góp phần nâng cao tinh thần cảnh giác cách mạng, phòng, chống sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, kiên định mục tiêu, lý tưởng cách mạng độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội; không ngại khó, ngại khổ; tích cực, chủ động tham gia vào đấu tranh phản bác quan điểm sai trái, thù địch trên không gian mạng, bảo vệ vững chắc nền tảng tư tưởng của Đảng trong tình hình mới.
2. Thực tiễn xây dựng môi trường đạo đức quân sự ở đơn vị cơ sở để nâng cao ý thức phòng, chống sự suy thoái về đạo đức của sĩ quan trẻ thời gian qua
Những năm qua, cấp uỷ, tổ chức đảng, cán bộ chủ trì và cơ quan chính trị các cấp đã quán triệt và thực hiện nghiêm túc quan điểm, đường lối của Đảng, chủ trương, chính sách, pháp luật của Nhà nước, Quân uỷ Trung ương, Bộ Quốc phòng về tăng cường xây dựng, chỉnh đốn Đảng, phòng, chống sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống trong cán bộ, đảng viên, những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hoá” trong nội bộ; những điều đảng viên không được làm, Quy định số 144-QĐ/TW ngày 09/5/2024 của Bộ Chính trị về chuẩn mực đạo đức cách mạng của cán bộ, đảng viên giai đoạn mới, Nghị quyết số 847-NQ/QUTW ngày 28/12/2021 của Quân uỷ Trung ương, Bộ Quốc phòng về phát huy phẩm chất “Bộ đội Cụ Hồ”, kiên quyết chống chủ nghĩa cá nhân trong thời kỳ mới.
Các cơ quan, đơn vị luôn chú trọng xây dựng môi trường đạo đức quân sự trong sạch, lành mạnh, giàu tính nhân văn, đặt sĩ quan trẻ vào trung tâm của sự phát triển, tạo mọi điều kiện thuận lợi cho những đồng chí sĩ quan trẻ được đi học nâng cao trình độ mọi mặt; sắp xếp, bổ nhiệm đúng năng lực, chuyên môn, sở trường; tổ chức hội thi, hội thao, hội diễn các cấp để những đồng chí có năng lực, sở trường, thế mạnh được phát huy, cống hiến tài năng của mình cho cơ quan, đơn vị; phân công, giao nhiệm vụ cho sĩ quan trẻ thực hiện một số nhiệm vụ đột xuất của cấp trên giao, thành lập những câu lạc bộ sĩ quan trẻ, tổ tư vấn, giúp đỡ đồng chí, đồng đội cùng hoàn thành nhiệm vụ được giao.
Lãnh đạo, chỉ huy cơ quan, đơn vị thường xuyên quan tâm chăm lo đến đời sống của sĩ quan trẻ; kịp thời phát hiện những đồng chí có hoàn cảnh khó khăn, thiếu thốn để chung sức, chung lòng, giúp nhau vượt khó.
Tổ chức cho sĩ quan trẻ tham gia vào cuộc thi chính luận bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng; phát huy tính tích cực, chủ động của sĩ quan trẻ trong tham mưu, đề xuất những sáng kiến, kinh nghiệm trong huấn luyện sẵn sàng chiến đấu, xây dựng chính quy, rèn luyện kỷ luật; cấp uỷ, tổ chức đảng, người chỉ huy các cấp ở các cơ quan, đơn vị tăng cường quản lý, giáo dục, bồi dưỡng rèn luyện sĩ quan trẻ về mọi mặt để đáp ứng với yêu cầu, nhiệm vụ đặt ra. Nhờ vậy, tuyệt đại đa số sĩ quan trẻ ở đơn vị cơ sở có bản lĩnh chính trị vững vàng, tin tưởng vào sự lãnh đạo của Đảng, không có biểu hiện suy thoái về đạo đức, chấp hành nghiêm kỷ luật quân đội, quy định đơn vị, không thoái thác nhiệm vụ; giữ gìn và phát huy tốt bản chất, truyền thống “Bộ đội Cụ Hồ” trong thời kỳ mới.
Tuy nhiên, bên cạnh kết quả đạt được, xây dựng môi trường đạo đức quân sự ở đơn vị cơ sở để phòng, chống sự suy thoái về đạo đức của sĩ quan trẻ còn một số hạn chế: một số cấp uỷ, tổ chức đảng, người chỉ huy nhận thức chưa sâu sắc, toàn diện về sự cần thiết xây dựng môi trường đạo đức quân sự ở đơn vị cơ sở để phòng, chống sự suy thoái về đạo đức của sĩ quan trẻ.
Nội dung, hình thức, biện pháp xây dựng môi trường đạo đức quân sự chưa phong phú, đa dạng, hấp dẫn đối với sĩ quan trẻ; một số sĩ quan trẻ chưa tích cực, chủ động tham gia xây dựng môi trường đạo đức quân sự, còn có biểu hiện ngại khó, ngại khổ, ngại rèn; chưa tham gia nhiều vào hoạt động thực tiễn của đơn vị, từ đó, chưa xác định động cơ, ý chí phấn đấu vươn lên không ngừng trong công việc, cuộc sống; cá biệt có sĩ quan trẻ không đặt mình vào tổ chức, thích hưởng thụ hơn là cống hiến, ích kỷ, vụ lợi cá nhân.
3. Một số biện pháp xây dựng môi trường đạo đức quân sự ở đơn vị cơ sở góp phần nâng cao ý thức phòng, chống sự suy thoái về đạo đức của sĩ quan trẻ thời gian tới
Một là, nâng cao nhận thức, trách nhiệm của các chủ thể xây dựng môi trường đạo đức quân sự ở đơn vị cơ sở.
Các chủ thể xây dựng môi trường đạo đức quân sự ở đơn vị cơ sở, bao gồm: cấp uỷ, tổ chức đảng, cán bộ chủ trì, cơ quan chính trị và sĩ quan trẻ. Mỗi chủ thể có vị trí, vai trò khác nhau nhưng đều hướng đến mục tiêu chung thống nhất, nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của tổ chức cơ sở đảng, xây dựng cơ quan, đơn vị vững mạnh toàn diện “Mẫu mực, tiêu biểu”, là bộ lọc ngăn chặn không cho văn hoá xấu độc thâm nhập vào đơn vị.
Các chủ thể lãnh đạo thường xuyên tuyên truyền, phổ biến quan điểm, đường lối của Đảng, Quân uỷ Trung ương, Bộ Quốc phòng về tăng cường xây dựng Đảng về đạo đức; tạo sự chuyển biến mạnh mẽ về nhận thức, hành động trong thực hiện chức trách, nhiệm vụ được giao của sĩ quan trẻ; phát hiện, cổ vũ, biểu dương gương “người tốt, việc tốt” trong tham gia thực hiện nhiệm vụ chính trị, đấu tranh phản bác quan điểm sai trái, thù địch, bảo vệ vững chắc nền tảng của Đảng.
Cấp uỷ, tổ chức đảng, người chỉ huy các cơ quan, đơn vị tích cực, chủ động xây dựng kế hoạch học tập theo chuyên đề cho sĩ quan trẻ và tổ chức huấn luyện theo đúng hướng dẫn của Tổng Cục Chính trị Quân đội nhân dân Việt Nam; xây dựng gương “người tốt, việc tốt” để lan toả sâu rộng trong toàn cơ quan, đơn vị, qua đó, kích thích, cổ vũ, động viên các đồng chí khác noi gương phấn đấu vươn lên mạnh mẽ hơn nữa.
Tích cực, chủ động làm tốt kiểm tra, đôn đốc, nhắc nhở, uốn nắn nhận thức, hành động chưa đúng đối với những đồng chí sĩ quan trẻ chưa có nhiều nỗ lực, cố gắng trong thực hiện chức trách, nhiệm vụ được giao; thiếu động cơ, ý chí phấn đấu vươn lên, trông chờ, ỷ lại, dựa dẫm vào sự định hướng, giúp đỡ của cấp trên.
Nâng cao nhận thức, trách nhiệm của các chủ thể lãnh đạo, quản lý và sĩ quan trẻ trong xây dựng môi trường đạo đức quân sự ở đơn vị cơ sở để góp phần nâng cao ý thức phòng, chống sự suy thoái về đạo đức của sĩ quan trẻ cần phải được chuyển hoá bằng kết quả thực hiện nhiệm vụ chính trị, ở mức độ hoàn thành nhiệm vụ, khả năng sẵn sàng chiến đấu của đơn vị, đơn vị đoàn kết, ổn định và phát triển, giữ vững truyền thống của cơ quan, đơn vị công tác.
Hai là, phát huy vai trò nêu gương của cán bộ lãnh đạo cấp trên đối với việc xây dựng môi trường đạo đức quân sự.
Cán bộ cấp trên của sĩ quan trẻ phải gương mẫu trong mọi lời nói, hành động, “cấp trên làm gương cho cấp dưới”, “đảng viên nêu gương trước quần chúng”, “cơ quan nêu gương trước đơn vị”, phải sâu sát, cụ thể, tỉ mỉ trong kiểm tra, đánh giá chất lượng, hiệu quả công việc của sĩ quan trẻ, đưa ra những nhận xét, kết luận về năng lực, phẩm chất đạo đức của sĩ quan trẻ chính xác, khách quan, dân chủ, công bằng, vì sự tiến bộ, trưởng thành, phát triển của sĩ quan trẻ; không ngừng học tập, rèn luyện nâng cao trình độ về mọi mặt, thật sự là chỗ dựa, điểm tựa để sĩ quan trẻ bộc bạch tâm tư, tình cảm, nguyện vọng và đề xuất những kiến nghị của mình.
Người chỉ huy các cấp ở đơn vị có tinh thần “7 dám”, sẵn sàng đương đầu với khó khăn, gian khổ và nhận trách nhiệm về mình khi có đồng chí sĩ quan trẻ chưa hoàn thành nhiệm vụ được giao; công tâm, khách quan trong phân công, giao nhiệm vụ, không có động cơ cá nhân, lợi ích nhóm trong bố trí, sắp xếp công việc cho cấp dưới; đặt ra yêu cầu cao cho bản thân trong giải quyết các mối quan hệ, tạo điều kiện thuận lợi, môi trường đạo đức quân sự tốt nhất để sĩ quan trẻ phát huy truyền thống, cống hiến tài năng, xứng danh “Bộ đội Cụ Hồ”; luôn lắng nghe, tôn trọng ý kiến của sĩ quan trẻ, có chính kiến rõ ràng trong đánh giá mức độ hoàn thành nhiệm vụ của sĩ quan trẻ, tránh thiên vị, phân biệt, đối xử giữa các đồng chí sĩ quan trẻ sẽ cản trở, kìm hãm ý chí, động lực phấn đấu vươn lên của sĩ quan trẻ.
Mỗi chủ trương, biện pháp lãnh đạo, chỉ đạo của người chỉ huy các cấp về xây dựng môi trường đạo đức quân sự phải nhận được sự đồng tình, ủng hộ của sĩ quan trẻ, giúp sĩ quan trẻ nâng cao năng lực, phương pháp tác phong công tác, phẩm chất, nhân cách của người quân nhân cách mạng.
Ba là, phát huy tính tích cực, chủ động của sĩ quan trẻ trong tự rèn luyện đạo đức quân sự để nâng cao ý thức phòng, chống sự suy thoái về đạo đức.
Mỗi sĩ quan trẻ phải không ngừng rèn luyện về phẩm chất đạo đức cách mạng cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư; có động cơ, phấn đấu vươn lên trong công việc, cuộc sống, không bị chi phối, ảnh hưởng bởi các mối quan hệ phức tạp bên ngoài xã hội; xác định rõ con đường, mục tiêu phấn đấu; thường xuyên rèn luyện về đạo đức quân sự, đó là ý thức tổ chức kỷ luật, không bị lôi kéo, kích động bởi những quan điểm, tư tưởng xấu, phản động của các thế lực thù địch, phản động trong và ngoài nước.
Mỗi sĩ quan trẻ tự mình chiến thắng bản thân, thường xuyên “tự soi”, “tự sửa” về nhận thức, hành động đúng với chuẩn mực đạo đức cách mạng của cán bộ, đảng viên giai đoạn mới.
Bốn là, xây dựng chuẩn mực đạo đức quân sự cho sĩ quan trẻ ở đơn vị cơ sở để nâng cao hơn nữa ý thức phòng, chống sự suy thoái về đạo đức.
Cần nghiên cứu, xây dựng chuẩn mực đạo đức quân sự của sĩ quan trẻ trong quá trình thực thi công vụ, giao tiếp, quan hệ quân – dân, giải quyết các mối quan hệ trong và ngoài đơn vị.
Đạo đức quân sự của sĩ quan trẻ khác với đạo đức cách mạng của người cán bộ, đảng viên đó là: trung với Đảng, hiếu với dân, sẵn sàng chiến đấu hy sinh về độc lập, tự do và chủ nghĩa xã hội, nhiệm vụ nào cũng hoàn thành, khó khăn nào cũng vượt qua, kẻ thù nào cũng đánh thắng; đó còn là đạo đức cách mạng của những quân nhân đã được tôi luyện, thử thách qua nhiều môi trường khác nhau, chịu sự quy định của kỷ luật tự giác, nghiêm minh của Quân đội nhân dân Việt Nam; chấp nhận gian khổ, hy sinh, gắn bó máu thịt với Nhân dân, luôn có mặt kịp thời để giúp đỡ Nhân dân khắc phục hậu quả thiên tai, lũ lụt, hạn hán, giữ vững độc lập, chủ quyền, thống nhất toàn vẹn lãnh thổ.
Cấp uỷ, tổ chức đảng, người chỉ huy các cấp hướng việc quản lý, giáo dục, bồi dưỡng, rèn luyện sĩ quan trẻ theo các giá trị đạo đức quân sự của dân tộc, quân đội vào thực hiện chức trách, nhiệm vụ được giao; đồng thời, là cơ sở, tiền đề quan trọng để đấu tranh với những biểu hiện, hành động, việc làm đi ngược lại với tập thể, với các chế độ quy định trong ngày, trong tuần; bình quân chủ nghĩa, thấy đúng không bảo vệ, sai không đấu tranh, xây dựng trận địa tư tưởng vững vàng, không dao động, ngả nghiêng trước khó khăn, thử thách.
4. Kết luận
Quân đội mãi là chỗ dựa vững chắc của Đảng, Nhà nước và Nhân dân. Phát huy bản chất, truyền thống tốt đẹp “Bộ đội Cụ Hồ” trong thời kỳ mới, theo đó, việc xây dựng môi trường đạo đức quân sự để góp phần nâng cao ý thức phòng, chống sự suy thoái về đạo đức của sĩ quan trẻ ở đơn vị cơ sở rất cần thiết, vừa mang tính cấp bách trước mắt, vừa là nội dung, biện pháp cơ bản, lâu dài để bảo vệ Tổ quốc “từ sớm”, “từ xa”, tạo nguồn kế cận, bổ sung cán bộ của Đảng trong quân đội, bảo đảm tính liên tục, thường xuyên trong lãnh đạo, chỉ đạo của người chỉ huy đối với hoạt động công tác đảng, công tác chính trị.
Thực hiện tốt những nội dung, biện pháp nêu trên góp phần xây dựng quân đội tinh nhuệ về chính trị, đập tan âm mưu, thủ đoạn “phi chính trị hoá” quân đội của các thế lực thù địch, phản động, bảo vệ vững chắc nền tảng tư tưởng của Đảng trong tình hình mới.
Tài liệu tham khảo:
1. Đảng Cộng sản Việt Nam. Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII. Tập I, II. H. NXB Chính trị quốc gia – Sự thật, 2021.
2. Hồ Chí Minh toàn tập. Tập 1. H. NXB Chính trị quốc gia, 2011.
3. Nghị quyết số 04-NQ/TW ngày 30/10/2016 của Hội nghị lần thứ tư Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khoá XII) về tăng cường xây dựng, chỉnh đốn Đảng; ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng, chính trị, đạo đức, lối sống; những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hoá” trong nội bộ.
4. Quy định số 144-QĐ/TW ngày 09/5/2024 của Bộ Chính trị về chuẩn mực đạo đức cách mạng của cán bộ, đảng viên giai đoạn mới.
