TS. Nguyễn Thị Thúy
Học viện Chính trị Khu vực I
(Quanlynhanuoc.vn) – Đối ngoại nhân dân có vai trò quan trọng trong tổng thể nền ngoại giao toàn diện, hiện đại của Việt Nam, góp phần hiện thực hóa đường lối đối ngoại độc lập, tự chủ, hòa bình, hợp tác và phát triển. Trong giai đoạn hiện nay, đối ngoại nhân dân cần có các giải pháp để tiếp tục đổi mới và nâng cao hơn nữa hiệu quả hoạt động của ngoại giao nhân dân, làm thân thiết hơn mối quan hệ giữa Việt Nam và bạn bè quốc tế, góp phần nâng cao vị thế và hình ảnh của đất nước.
Từ khóa: Đối ngoại nhân dân; hiệu quả; hoạt động; giải pháp; nâng cao; hòa bình; ổn định.
1. Sự cần thiết của việc tăng cường đối ngoại nhân dân trong bối cảnh mới
Bước sang năm 2025, thế giới đối diện với nhiều thách thức lớn, đặc biệt là về an ninh toàn cầu và chủ quyền quốc gia trong bối cảnh trật tự quốc tế đang có nhiều thay đổi. Vì vậy, việc tăng cường đối ngoại nhân dân trở nên cần thiết hơn bao giờ hết. Đây không chỉ là một kênh quan trọng để thúc đẩy quan hệ hữu nghị, hiểu biết lẫn nhau giữa Việt Nam và các nước mà còn góp phần bảo vệ lợi ích quốc gia và nâng cao vị thế đất nước trên trường quốc tế.
Thứ nhất, đối ngoại nhân dân góp phần xây dựng môi trường hòa bình, ổn định.
Trong một thế giới có nhiều biến động, đối ngoại nhân dân đóng vai trò là cầu nối, thúc đẩy sự hiểu biết và tin cậy lẫn nhau giữa nhân dân các nước. Khi đó, những định kiến và hiểu lầm sẽ được xóa bỏ, từ đó tạo nền tảng vững chắc cho quan hệ hữu nghị và hợp tác giữa các quốc gia. Điều này đặc biệt quan trọng trong việc xây dựng một môi trường hòa bình, ổn định, nơi các tranh chấp được giải quyết thông qua đối thoại và hợp tác, thay vì xung đột.
Với Việt Nam, đối ngoại nhân dân giúp quảng bá hình ảnh đất nước, con người, văn hóa đến bạn bè quốc tế một cách chân thực và sống động nhất. Khi đó, họ sẽ trở thành những người ủng hộ và bênh vực cho các quan điểm, chính sách của Việt Nam trên trường quốc tế. Điều này đặc biệt có ý nghĩa trong các vấn đề nhạy cảm hoặc khi Việt Nam cần sự ủng hộ của quốc tế để bảo vệ lợi ích chính đáng của mình.
Thứ hai, huy động nguồn lực và thúc đẩy hợp tác phát triển. Đối ngoại nhân dân mở ra nhiều cơ hội để Việt Nam tiếp cận và huy động các nguồn lực từ bên ngoài, bao gồm cả nguồn lực tài chính, công nghệ, tri thức và kinh nghiệm. Thông qua các hoạt động giao lưu, hợp tác nhân dân, Việt Nam có thể học được các mô hình phát triển tiên tiến, thu hút đầu tư và thúc đẩy các chương trình hợp tác song phương, đa phương trong nhiều lĩnh vực, như: giáo dục, y tế, khoa học – công nghệ, bảo vệ môi trường…
Thứ ba, đấu tranh phản bác các luận điệu sai trái, thù địch. Trong bối cảnh thông tin sai lệch và các luận điệu xuyên tạc có thể lan truyền nhanh chóng trên không gian mạng, đối ngoại nhân dân là một kênh hiệu quả để đấu tranh phản bác các thông tin sai trái, thù địch về Việt Nam. Bằng cách cung cấp những thông tin chính xác, khách quan và chân thực về tình hình đất nước, đối ngoại nhân dân sẽ giúp cộng đồng quốc tế hiểu rõ hơn về các vấn đề, tránh bị ảnh hưởng bởi những thông tin sai lệch.
Thứ tư, nâng cao vị thế và uy tín của Việt Nam trên trường quốc tế. Thông qua các hoạt động giao lưu, trao đổi văn hóa, thể thao, thanh niên, trao đổi sinh viên, tình nguyện, bạn bè quốc tế có cơ hội tiếp cận và hiểu rõ hơn về đất nước, con người, văn hóa và lịch sử Việt Nam, từ đó xóa bỏ những định kiến, hiểu lầm và xây dựng tình hữu nghị bền chặt; đồng thời, hình ảnh một Việt Nam đổi mới, năng động, hòa bình, thân thiện và giàu lòng hiếu khách sẽ được lan tỏa rộng rãi. Điều này góp phần xây dựng thương hiệu quốc gia, thu hút du lịch, đầu tư và tăng cường giao lưu văn hóa.
Trong bối cảnh mới với nhiều thách thức và cơ hội đan xen, việc tăng cường đối ngoại nhân dân là một yêu cầu khách quan và cấp thiết. Đây là một trụ cột quan trọng trong tổng thể đường lối đối ngoại của Đảng và Nhà nước, góp phần bảo vệ vững chắc độc lập, chủ quyền, thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ; đồng thời phục vụ sự nghiệp xây dựng và phát triển đất nước bền vững.
2. Kết quả hoạt động đối ngoại nhân dân.
Với vai trò là một trong ba trụ cột của nền đối ngoại Việt Nam, công tác đối ngoại nhân dân đã đạt được nhiều kết quả nổi bật, góp phần quan trọng vào sự phát triển và hội nhập quốc tế của đất nước.
Một là, đối ngoại nhân dân đã tích cực đẩy mạnh hợp tác quốc tế để tranh thủ nguồn lực phục vụ phát triển kinh tế – xã hội thông qua việc phát huy vai trò cầu nối giữa cộng đồng doanh nghiệp trong nước và nước ngoài, xúc tiến đầu tư, thương mại, bảo vệ lợi ích hợp pháp, chính đáng của doanh nghiệp Việt Nam và vận động, hợp tác với các tổ chức phi chính phủ nước ngoài, thiết thực góp phần vào việc xóa đói, giảm nghèo, khắc phục hậu quả chiến tranh, thiên tai, giải quyết các vấn đề xã hội, phát triển nguồn nhân lực và hội nhập quốc tế của Việt Nam1.
Hai là, công tác đối ngoại nhân dân tạo nền tảng xã hội tích cực cho quan hệ song phương của Việt Nam với các nước, cũng như nâng cao vị thế, vai trò của các tổ chức nhân dân Việt Nam trong các cơ chế hợp tác nhân dân đa phương khu vực và quốc tế. Ví dụ: Liên hiệp các tổ chức hữu nghị Việt Nam (VUFO) cùng các hội hữu nghị song phương (Hội Hữu nghị Việt – Nga, Việt – Nhật) thường xuyên tổ chức các hoạt động giao lưu văn hóa, trao đổi đoàn, tọa đàm, giúp tăng cường sự hiểu biết và tình cảm giữa nhân dân Việt Nam với nhân dân các nước.
Ba là, đối ngoại nhân dân góp phần tích cực trong công tác thông tin đối ngoại và bảo vệ lợi ích quốc gia – dân tộc bằng nhiều hình thức linh hoạt, sáng tạo, như: lồng ghép nội dung thông tin đối ngoại trong hoạt động chuyên môn của tổ chức để tuyên truyền về đất nước, con người, lịch sử, văn hóa Việt Nam; quan điểm, đường lối, chủ trương, chính sách, pháp luật Việt Nam; các hoạt động đối ngoại của Đảng, Nhà nước và nhân dân Việt Nam, qua đó cung cấp thông tin sinh động, phong phú đến bạn bè quốc tế và nhân dân thế giới2.
Bốn là, đón nhiều đoàn đối ngoại nhân dân các nước thăm, làm việc tại Việt Nam, trong đó nổi bật là: đón đoàn Ủy ban Hòa bình và Đoàn kết Lào do Phó Chủ tịch Quốc hội Lào làm Trưởng đoàn, Đoàn Hội Giao lưu Quốc tế Trung Quốc do Phó Ủy viên trưởng Ủy ban Thường vụ Nhân đại toàn quốc Trung Quốc (khóa XIII) làm Trưởng đoàn3. Điều đó là minh chứng cho Việt Nam ngày càng có vị thế quan trọng trên trường quốc tế. Các quốc gia và tổ chức quốc tế coi Việt Nam là đối tác tin cậy và có vai trò ngày càng tăng trong khu vực và trên thế giới; đồng thời khẳng định, đối ngoại nhân dân không chỉ dừng lại ở các hoạt động giao lưu văn hóa hay trao đổi cấp thấp mà trở thành một kênh đối ngoại quan trọng, được các nước đánh giá cao, có khả năng thúc đẩy hợp tác ở tầm chiến lược, thậm chí bổ trợ và mở rộng cho ngoại giao nhà nước.
Năm là, trên phương diện đa phương. Công tác đối ngoại nhân dân có nhiều dấu ấn, như: Liên hiệp hữu nghị triển khai nhiều hoạt động đối ngoại nhân dân vừa mềm dẻo, linh hoạt, vừa có lý, có tình tại các cuộc tiếp xúc, các diễn đàn, hội nghị, hội thảo quốc tế và khu vực (Diễn đàn APF, Diễn đàn AEPF, các diễn đàn như Hội đồng Hòa bình Thế giới, Hội nghị thế giới chống bom A&H, Tổ chức AAPSO…) góp phần khẳng định vai trò tích cực của Việt Nam trong việc đóng góp sáng kiến thúc đẩy hoà bình, đoàn kết hữu nghị ở khu vực và trên thế giới4. Bên cạnh đó, các tổ chức nhân dân Việt Nam đã chủ động nghiên cứu, gia nhập nhiều cơ chế hợp tác đa phương quốc tế và khu vực mới trên các lĩnh vực hoạt động đa dạng, như Hội Nông dân Việt Nam gia nhập Tổ chức Nông dân Thế giới, Hiệp hội Sữa Việt Nam gia nhập Liên minh Thực phẩm đồ uống ASEAN và Liên hiệp Sữa quốc tế, Hiệp hội Cảng biển Việt Nam gia nhập Hiệp hội Cảng biển quốc tế, Hội Pháp luật Xây dựng Việt Nam gia nhập Hiệp hội Pháp luật Xây dựng quốc tế, Hội Bệnh mạch máu Việt Nam gia nhập Hội Bệnh mạch máu châu Á… 5.
Sáu là, triển khai tốt các hoạt động của tình đoàn kết hữu nghị, đặc biệt với các đối tác có ngày kỷ niệm lớn, như: Lào , Campuchia… Một số hoạt động tiêu biểu, như: Liên hiệp các tổ chức hữu nghị TP. Hồ Chí Minh và Hội Hữu nghị Việt Nam – Campuchia TP. Hồ Chí Minh tổ chức họp mặt kỷ niệm 71 năm Quốc khánh Vương quốc Campuchia (09/11/1953 – 09/11/2024)6; Liên hiệp các tổ chức hữu nghị TPHCM và Hội Hữu nghị Việt Nam – Lào TP. Hồ Chí Minh tổ chức Lễ kỷ niệm 49 năm Quốc khánh nước Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào và kỷ niệm 40 năm thành lập Hội Hữu nghị Việt Nam – Lào TP. Hồ Chí Minh7…
Những kết quả trên khẳng định, đối ngoại nhân dân đã thiết lập, phát triển quan hệ với nhân dân các nước, giúp nhân dân thế giới hiểu rõ về một dân tộc Việt Nam kiên cường, bất khuất trong đấu tranh giành độc lập, tự do, sống nhân nghĩa, thủy chung, yêu chuộng hòa bình, về cuộc đấu tranh chính nghĩa của nhân dân ta, tạo nên một mặt trận nhân dân thế giới rộng lớn và mạnh mẽ đoàn kết, ủng hộ Việt Nam, góp phần quan trọng vào thắng lợi của cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc, thống nhất đất nước của nhân dân ta8.
3. Một số giải pháp
Thứ nhất, đối ngoại nhân dân cần tiếp tục phát huy vai trò tiên phong trong việc duy trì môi trường hòa bình, ổn định cho sự phát triển của đất nước. Đồng thời, góp phần nâng cao vị thế quốc tế của Việt Nam và thực hiện thành công đường lối đối ngoại độc lập, tự chủ, đa phương hóa, đa dạng hóa quan hệ đối ngoại.
Thứ hai, đối ngoại nhân dân cần phát huy phương châm “chủ động, linh hoạt, sáng tạo, hiệu quả”. Cần nâng cao năng lực nghiên cứu, phân tích để hiểu rõ đối tác và những xu hướng mới trong đối ngoại nhân dân, từ đó phát huy ưu điểm, hạn chế bất cập. Thực hiện linh hoạt chiến lược “vừa hợp tác, vừa đấu tranh”, xác định trọng tâm phù hợp từng đối tác và lĩnh vực. Đồng thời, đổi mới nội dung, phương thức để tạo chiều sâu trong mỗi hoạt động, bảo đảm thiết thực, hiệu quả và gắn liền với cac quan điểm, chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước.
Thứ ba, cần tăng cường phối hợp chặt chẽ giữa ba trụ cột đối ngoại: đối ngoại Đảng, ngoại giao Nhà nước và đối ngoại Nhân dân. Đặc biệt, đối ngoại nhân dân phải phát huy vai trò “ngoại giao tâm công”, qua đó tạo nên sức mạnh tổng hợp cho chiến lược đối ngoại quốc gia.
Thứ tư, Liên hiệp các tổ chức hữu nghị Việt Nam cần: (1) Nâng cao chất lượng nghiên cứu, dự báo chiến lược để tham mưu kịp thời cho lãnh đạo cấp cao về đường lối, chính sách đối ngoại nhân dân hiệu quả; (2) Mở rộng mạng lưới đối tác, ưu tiên các đối tác chiến lược và các nước mạnh về khoa học công nghệ, nhằm tranh thủ nguồn lực và thúc đẩy chuyển giao công nghệ phát triển công nghiệp quốc gia; (3) Làm tốt công tác bảo hộ công dân và phát huy tối đa nguồn lực người Việt Nam ở nước ngoài đóng góp cho sự phát triển đất nước.
Thứ năm, Liên hiệp các tổ chức hữu nghị Việt Nam tiếp tục thực hiện tốt chức năng là đầu mối về quan hệ và vận động viện trợ phi chính phủ nước ngoài; duy trì mối quan hệ chặt chẽ với các tổ chức, cá nhân phi chính phủ đang thực hiện chương trình, dự án tại Việt Nam; đồng thời, mở rộng quan hệ với các cá nhân, tổ chức INGO có uy tín và tiềm năng để vận động tài trợ. Đổi mới công tác vận động viện trợ theo hướng đa dạng hóa các đối tác, phương thức vận động viện trợ. Cơ chế mở, linh hoạt trong việc nhận phân phối viện trợ, hỗ trợ giải ngân đảm bảo đúng đối tượng, hiệu quả, tránh cứng nhắc trong hoạt động.
Thứ sáu, cần hoàn thiện chiến lược đối ngoại nhân dân từ trung ương đến địa phương và thu hút người Việt Nam ở nước ngoài cùng làm đối ngoại nhân dân. Bộ phận chuyên trách đối ngoại nhân dân cần tiếp tục được củng cố, nâng cao năng lực; cần quan tâm đầu tư, hỗ trợ phương tiện kỹ thuật, áp dụng công nghệ 4.0 vào phục vụ các hoạt động đối ngoại nhân dân.
Thứ bảy, cần tăng cường hơn nữa công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức cho mọi tầng lớp nhân dân về mục đích, ý nghĩa, nội dung cũng như các phương thức đối ngoại nhân dân; tiến tới xã hội hóa công tác đối ngoại nhân dân để mỗi người dân là một thành viên làm công tác đối ngoại nhân dân, truyên truyền cho chủ trương chính sách của Đảng, Nhà nước, đấu tranh chống lại những luận điệu sai trái của một số tổ chức; mỗi người dân là một đại sứ giới thiệu, quảng bá hình ảnh về đất nước, con người Việt Nam…
Thứ tám, Bộ Ngoại giao thông qua cơ quan đại diện Việt Nam ở nước ngoài nâng cao nhận thức về đối ngoại nhân dân cho cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài; người Việt Nam ra nước ngoài công tác, học tập, kinh doanh, xuất khẩu lao động để mỗi người dân góp phần vào việc gìn giữ và quảng bá hình ảnh Việt Nam, về đất nước con người ở các khía cạnh, lĩnh vực khác nhau nhằm tranh thủ sự đồng tình, ủng hộ của nhân dân nước sở tại đối với chính sách đối ngoại của Nhà nước ta.
Chú thích:
1, 8. Phát huy vai trò, nâng cao hiệu quả công tác đối ngoại nhân dân – một trụ cột của nền ngoại giao Việt Nam toàn diện, hiện đại. https://www.tapchicongsan.org.vn/web/guest/quoc-phong-an-ninh-oi-ngoai1/-/2018/824989/phat-huy-vai-tro%2C-nang-cao-hieu-qua-cong-tac-doi-ngoai-nhan-dan—mot-tru-cot-cua-nen-ngoai-giao-viet-nam-toan-dien%2C-hien-dai.
2, 5. Đối ngoại nhân dân phát huy vai trò trụ cột trong nền đối ngoại, ngoại giao Việt Nam. https://www.tapchicongsan.org.vn/web/guest/quoc-phong-an-ninh-oi-ngoai1/-/2018/924502/doi-ngoai-nhan-dan-phat-huy-vai-tro-tru-cot-trong-nen-doi-ngoai%2C-ngoai-giao-viet-nam.aspx
3. Công tác đối ngoại nhân dân đóng góp sức mạnh mềm Việt Nam. https://nhandan.vn/cong-tac-doi-ngoai-nhan-dan-dong-gop-cho-suc-manh-mem-viet-nam-post858330.html.
4. 74 năm Ngày Thành lập Liên hiệp các tổ chức hữu nghị Việt Nam: Lực lượng nòng cốt của đối ngoại nhân dân Việt Nam. https://cufo.camau.gov.vn/chuyen-de-doi-ngoai/74-nam-ngay-thanh-lap-lien-hiep-cac-to-chuc-huu-nghi-viet-nam-luc-luong-nong-cot-cua-doi-ngoai-n-256223.
6. Họp mặt kỷ niệm 71 năm Quốc khánh Vương quốc Campuchia. https://baoquankhu7.vn/hop-mat-ky-niem-71-nam-quoc-khanh-vuong-quoc-campuchia–696128411-0041748s37710gs?AspxAutoDetectCookieSupport=1
7. Mối quan hệ hữu nghị vĩ đại, tình đoàn kết đặc biệt giữa Lào và Việt Nam đã trở thành tài sản vô giá. https://hcmcpv.org.vn/tin-tuc/moi-quan-he-huu-nghi-vi-dai-tinh-doan-ket-dac-biet-giua-lao-va-viet-nam-da-tro-thanh-tai-san-vo-gia-1491931008.
