ThS. Đỗ Thị Ngân
Trường Đại học Tài nguyên và Môi trường Hà Nội
(Quanlynhanuoc.vn) – Trong bối cảnh hiện nay, đào tạo lý luận chính trị cho cán bộ đang trở thành nhiệm vụ cấp thiết của Đảng nhằm đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong thời kỳ mới. Theo tư tưởng Hồ Chí Minh, đào tạo lý luận chính trị không chỉ là việc truyền đạt kiến thức về khoa học lý luận chính trị, về chủ nghĩa Mác – Lênin mà còn là quá trình rèn luyện tư duy và phẩm chất của đội ngũ cán bộ. Để bảo đảm công tác đào tạo lý luận chính trị đạt hiệu quả cao, cần nghiên cứu sâu sắc và áp dụng tư tưởng của Hồ Chí Minh một cách sáng tạo vào thực tiễn.
Từ khóa: Cán bộ, đào tạo, Hồ Chí Minh, lý luận chính trị.
1. Đặt vấn đề
Trong bối cảnh toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng, Việt Nam đang đứng trước nhiều thời cơ và thách thức mới, đòi hỏi sự lãnh đạo toàn diện và hiệu quả từ đội ngũ cán bộ lãnh đạo, nhất là đội ngũ lãnh đạo cấp chiến lược. Để đáp ứng yêu cầu của tình hình hiện nay, công tác đào tạo lý luận chính trị trở thành một nhiệm vụ đặc biệt quan trọng nhằm nâng cao năng lực tư duy, bản lĩnh chính trị và khả năng vận dụng lý luận vào thực tiễn cho cán bộ các cấp.
Theo tư tưởng Hồ Chí Minh, lý luận chính trị không chỉ là nền tảng tư tưởng của Đảng mà còn là kim chỉ nam cho hành động cách mạng. Hồ Chí Minh đã khẳng định rằng, một cán bộ thiếu lý luận dễ sa vào tình trạng “lúng túng như nhắm mắt mà đi”1, không thể định hướng và lãnh đạo Nhân dân một cách đúng đắn. Trong bối cảnh mới, đào tạo lý luận chính trị cần phải gắn kết chặt chẽ với thực tiễn, tạo ra những cán bộ vừa có kiến thức lý luận sâu sắc, vừa có khả năng ứng dụng sáng tạo trong điều kiện cụ thể của đất nước. Vì vậy, việc nghiên cứu và vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh về đào tạo lý luận chính trị đang trở thành yêu cầu cấp thiết để xây dựng đội ngũ cán bộ đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong giai đoạn phát triển mới.
2. Tư tưởng Hồ Chí Minh về đào tạo lý luận chính trị cho cán bộ
Tư tưởng Hồ Chí Minh về đào tạo lý luận chính trị là một bộ phận quan trọng trong hệ thống tư tưởng của Người, đóng vai trò then chốt trong quá trình cách mạng, xây dựng và phát triển đất nước. Theo Hồ Chí Minh, lý luận chính trị không chỉ là công cụ để hiểu biết về bản chất của xã hội mà còn là kim chỉ nam cho hành động cách mạng, giúp xây dựng con người mới và xã hội mới.
Trong quá trình lãnh đạo cách mạng Việt Nam, Hồ Chí Minh luôn nhấn mạnh vai trò của việc đào tạo lý luận chính trị đối với cán bộ, đảng viên và toàn thể nhân dân nhằm nâng cao nhận thức, xác định đúng đường lối và chiến lược phát triển của đất nước.
Thứ nhất, lý luận chính trị là cơ sở để định hướng hành động cách mạng. Hồ Chí Minh luôn khẳng định vai trò to lớn của lý luận trong cách mạng, coi lý luận chính trị là “kim chỉ nam” cho mọi hành động. Người thường xuyên nhắc nhở: “Làm mà không có lý luận thì không khác gì đi mò trong đêm tối, vừa chậm chạp vừa hay vấp váp”2. Lý luận chính trị giúp xác định phương hướng phát triển, chiến lược hành động và các giải pháp cụ thể để đạt được mục tiêu đề ra. Trong điều kiện lịch sử cụ thể của Việt Nam, Hồ Chí Minh đã vận dụng sáng tạo lý luận của chủ nghĩa Mác – Lênin để giải quyết những vấn đề của cách mạng Việt Nam. “Ra sức học tập chủ nghĩa Mác – Lênin, luôn luôn dùng tự phê bình và phê bình để nâng cao tư tưởng và cải tiến công tác của mình”3; “Muốn thế phải nâng cao trình độ lý luận chung của Đảng, phải tổ chức học tập lý luận trong Đảng, trước hết là trong những cán bộ cốt cán của Đảng”4. Người đã phát triển lý luận thành một hệ thống tư tưởng riêng, phù hợp với hoàn cảnh dân tộc và nhu cầu của nhân dân, từ đó tạo ra sức mạnh cho cuộc đấu tranh giành độc lập và xây dựng xã hội chủ nghĩa.
Trong quá trình xây dựng Đảng và Nhà nước, Hồ Chí Minh cũng nhấn mạnh việc đào tạo lý luận chính trị là yếu tố quyết định để nâng cao trình độ tư duy lý luận của cán bộ, đảng viên. Người cho rằng, lý luận chính trị giúp cán bộ nắm vững đường lối, chính sách của Đảng, từ đó có thể triển khai hiệu quả trong thực tiễn. Do đó, việc đào tạo lý luận chính trị phải được coi là một trong những nhiệm vụ hàng đầu, không chỉ đối với đảng viên mà còn đối với toàn thể Nhân dân.
Thứ hai, đào tạo lý luận chính trị phải gắn liền với thực tiễn. Trong tư tưởng Hồ Chí Minh, lý luận và thực tiễn luôn có mối quan hệ chặt chẽ và không thể tách rời. Người khẳng định: “Thực tiễn không có lý luận hướng dẫn thì thành thực tiễn mù quáng. Lý luận mà không liên hệ với thực tiễn là lý luận suông”5. Do đó, việc đào tạo lý luận chính trị cần phải gắn liền với thực tiễn đời sống, không chỉ học tập những nguyên lý trừu tượng mà còn phải biết vận dụng vào hoàn cảnh cụ thể của đất nước. Theo Người: “Lý luận rất cần thiết, nhưng nếu cách học tập không đúng thì sẽ không có kết quả. Do đó, trong lúc học tập lý luận, chúng ta cần nhấn mạnh: lý luận phải liên hệ với thực tế”6.
Hồ Chí Minh yêu cầu cán bộ phải có kiến thức lý luận nhưng đồng thời phải “có mắt thấy, có tai nghe”, tức là phải bám sát thực tiễn để hiểu rõ đời sống của Nhân dân, từ đó đưa ra những chính sách, biện pháp phù hợp. Người cho rằng: “Cán bộ của Đảng phải hiểu biết lý luận cách mạng và lý luận cùng thực hành phải luôn luôn đi đôi với nhau”7. Đồng thời, Người cũng phê phán tình trạng một số cán bộ học lý luận nhưng không biết áp dụng vào thực tiễn, dẫn đến những sai lầm trong chỉ đạo và thực hiện nhiệm vụ.
Người yêu cầu việc học lý luận: “mỗi cán bộ, mỗi đảng viên phải học lý luận, phải đem lý luận áp dụng vào công việc thực tế. Phải chữa cái bệnh kém lý luận, khinh lý luận và lý luận suông”8. Hồ Chí Minh cho rằng việc học tập lý luận không chỉ là nắm bắt kiến thức mà còn phải có khả năng phân tích, đánh giá và sáng tạo để đáp ứng nhu cầu phát triển của đất nước trong từng giai đoạn.
Thứ ba, đào tạo lý luận chính trị phải đi đôi với rèn luyện đạo đức cách mạng. Hồ Chí Minh đặc biệt nhấn mạnh mối quan hệ giữa lý luận và đạo đức cách mạng. “Học để tu dưỡng đạo đức cách mạng: Có đạo đức cách mạng thì mới hy sinh tận tuỵ với cách mạng, mới lãnh đạo được quần chúng đưa cách mạng tới thắng lợi hoàn toàn”9. Người khẳng định rằng lý luận chính trị chỉ thực sự có giá trị khi người học biết rèn luyện bản thân, nâng cao đạo đức cách mạng và luôn đặt lợi ích của nhân dân, của Tổ quốc lên hàng đầu. Người chỉ rõ: “Học để làm việc, làm người, làm cán bộ. Học để phụng sự Đoàn thể, giai cấp và nhân dân, Tổ quốc và nhân loại. Muốn đạt mục đích, thì phải cần, kiệm, liêm, chính, chí công, vô tư”10. Để chỉ đạo và giáo dục đạo đức cách mạng cho cán bộ, đảng viên, trong nhiều bài viết, Hồ Chí Minh giải thích rõ ràng thế nào là cần, kiệm, liêm, chính “để cho mọi người hiểu rõ, mọi người đều thực hành”11. Như vậy, đối với Hồ Chí Minh, cán bộ, đảng viên không chỉ cần có trình độ lý luận vững vàng mà còn phải có đạo đức trong sáng, tinh thần phục vụ nhân dân và tinh thần tự phê bình, phê bình. Trong quá trình đào tạo lý luận chính trị, Hồ Chí Minh yêu cầu phải luôn chú trọng giáo dục đạo đức cho cán bộ, một người có trình độ lý luận cao nhưng thiếu đạo đức thì không thể là một cán bộ tốt, ngược lại có thể gây hại cho tổ chức và phong trào cách mạng. Do đó, Hồ Chí Minh đề cao việc rèn luyện phẩm chất đạo đức cách mạng, yêu cầu cán bộ phải “cần, kiệm, liêm, chính, chí công, vô tư”, đồng thời thường xuyên tu dưỡng và học tập suốt đời để nâng cao bản lĩnh chính trị.
Thứ tư, xây dựng đội ngũ cán bộ lý luận vững mạnh và toàn diện. Hồ Chí Minh nhận thức rất rõ rằng, để thực hiện thành công cách mạng, cần phải có một đội ngũ cán bộ lý luận chính trị vững mạnh, vừa có trình độ lý luận sâu rộng, vừa có khả năng lãnh đạo, tổ chức và thực hiện hiệu quả. Người luôn chú trọng công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, xây dựng một đội ngũ cán bộ lý luận toàn diện, không chỉ giỏi về kiến thức mà còn vững vàng về bản lĩnh chính trị và có đạo đức trong sáng. Người nhấn mạnh: “cán bộ ta đều cảm thấy nhược điểm của mình là thiếu lý luận, cho nên đều cảm thấy sự cần thiết phải học tập lý luận và yêu cầu Đảng phải tổ chức học tập lý luận cho cán bộ. Đó là một hiện tượng rất tốt. Chúng ta phải phát huy tinh thần cầu học, cầu tiến bộ đó để đẩy mạnh phong trào học tập lý luận trong Đảng ta”12.
Hồ Chí Minh cho rằng, việc đào tạo cán bộ lý luận chính trị không chỉ giới hạn trong việc dạy lý thuyết mà còn phải kết hợp với thực tiễn, thường xuyên kiểm tra, đánh giá và điều chỉnh quá trình học tập sao cho phù hợp với yêu cầu. Người chỉ rõ: “Trung ương có những chỉ thị về chủ trương chính sách, Ban huấn luyện phải có những tài liệu dựa theo tình hình cụ thể, kinh nghiệm công tác để giải thích những chủ trương chính sách đó. Như thế thì lý luận mới khỏi bị tách rời thực tế”13. Hồ Chí Minh nhấn mạnh vai trò của các trường đảng, các tổ chức chính trị trong việc đào tạo cán bộ lý luận, coi đó là nhiệm vụ quan trọng hàng đầu để đảm bảo sự phát triển bền vững của Đảng và Nhà nước. Đồng thời, Hồ Chí Minh chỉ ra việc tổ chức trường học và chương trình học tập đối với công tác đào tạo lý luận: “Đảng ta tổ chức trường học lý luận cho cán bộ là để nâng cao trình độ lý luận của Đảng ta đặng giải quyết sự đòi hỏi của nhiệm vụ cách mạng và tình hình thực tế của Đảng ta, để Đảng ta có thể làm tốt hơn công tác của mình, hoàn thành tốt hơn nhiệm vụ cách mạng vĩ đại của mình”14.
Hồ Chí Minh cho rằng, một cán bộ không chỉ cần giỏi chuyên môn, mà còn phải có đạo đức trong sáng và biết đặt lợi ích của nhân dân lên trên hết. Theo Người, lý luận chính trị không chỉ trang bị kiến thức mà còn phải giúp cán bộ xây dựng lòng tin, niềm tự hào và ý chí chiến đấu, “muốn cho việc học tập đạt được mục đích đề cao lý luận, cải tạo tư tưởng, tăng cường đảng tính, thì cần phải có thái độ học tập cho đúng. Phải khiêm tốn, thật thà; Phải tự nguyện, tự giác, xem công tác học tập cũng là một nhiệm vụ mà người cán bộ cách mạng phải hoàn thành cho được,…; Phải nêu cao tác phong độc lập suy nghĩ và tự do tư tưởng; Phải bảo vệ chân lý, phải có nguyên tắc tính, không được ba phải, điều hòa; Phải đoàn kết giúp đỡ lẫn nhau học tập, mạnh dạn phê bình và thật thà tự phê bình và khi phê bình, tự phê bình thì phải xuất phát từ ý muốn đoàn kết, để đạt đến đoàn kết mới trên cơ sở mới. Các đồng chí phải dần dần xây dựng thái độ học tập đó thành một tác phong thường xuyên trong quá trình học tập”15.
Thứ năm, phương pháp đào tạo lý luận chính trị theo tư tưởng Hồ Chí Minh. Hồ Chí Minh đặc biệt quan tâm đến phương pháp đào tạo lý luận chính trị. Người cho rằng, phương pháp học tập phải phù hợp với từng đối tượng, từng hoàn cảnh và mục tiêu cụ thể. Theo Người: “Cách học tập: Tổ chức từng ban cao cấp hoặc trung cấp. Lấy tự học làm cốt. Do thảo luận và chỉ đạo giúp vào. Sắp xếp thời gian và bài học cho những lớp đó, phải cho khéo, phải có mạch lạc với nhau, mà không xung đột với nhau; Vô luận công tác môn nào, lớp huấn luyện nào, đều phải tuyệt đối chống bệnh chủ quan, bệnh hẹp hòi, bệnh ba hoa. Các tài liệu huấn luyện phải do cơ quan lãnh đạo xét kỹ; Cách huấn luyện này là huấn luyện lâu dài… ; Cách kiểm tra, thi khảo, thưởng phạt những lớp đó, do Trung ương định; Các cơ quan cần phải rất chú ý đến việc huấn luyện cán bộ. Phải lựa chọn rất cẩn thận những nhân viên phụ trách việc huấn luyện đó. Những người lãnh đạo cần phải tham gia việc dạy. Không nên bủn xỉn về các khoản chi tiêu trong việc huấn luyện”16. Trong quá trình đào tạo, phải phát huy tinh thần tự học, tự rèn luyện của mỗi người cán bộ, Người nhấn mạnh: “Phải biết tự động học tập”17.
Tư tưởng Hồ Chí Minh về đào tạo lý luận chính trị là một hệ thống toàn diện và sâu sắc, bao gồm các nguyên tắc cơ bản về vai trò của lý luận, mối quan hệ giữa lý luận và thực tiễn, giữa lý luận và đạo đức cách mạng, cũng như phương pháp đào tạo lý luận phù hợp. Những tư tưởng này đã đóng góp quan trọng trong việc xây dựng đội ngũ cán bộ lý luận chính trị vững mạnh, từ đó dẫn dắt sự nghiệp cách mạng và xây dựng đất nước Việt Nam ngày càng phát triển. Việc vận dụng sáng tạo tư tưởng Hồ Chí Minh vào đào tạo lý luận chính trị hiện nay là nhiệm vụ quan trọng để đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp đổi mới và hội nhập quốc tế.
2. Đào tạo lý luận chính trị cho cán bộ trong bối cảnh hiện nay
Đào tạo lý luận chính trị cho cán bộ, nhất là đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý trong bối cảnh hiện nay là một nhiệm vụ quan trọng nhằm nâng cao năng lực lãnh đạo, quản lý và bảo đảm sự phát triển bền vững của đất nước. Cán bộ, đặc biệt là những người giữ vai trò lãnh đạo, cần được trang bị vững chắc về tư tưởng, chính trị, cũng như khả năng phân tích, xử lý các vấn đề xã hội để bảo đảm sự thống nhất trong hành động và tư tưởng của toàn Đảng và hệ thống chính trị. Việc đào tạo lý luận chính trị không chỉ nhằm nâng cao trình độ lý luận, mà còn giúp cán bộ thấm nhuần sâu sắc bản chất của chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, các nguyên tắc của Đảng, cũng như các chủ trương, đường lối phát triển kinh tế – xã hội của Đảng và Nhà nước.
Cán bộ không chỉ phải hiểu rõ lý luận chính trị mà còn phải biết vận dụng nó vào việc giải quyết những vấn đề thực tiễn, như phát triển kinh tế, xã hội, bảo vệ chủ quyền quốc gia và xây dựng nền văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc. Như Hồ Chí Minh từng chỉ ra: “Phải cố hiểu biết lý lẽ, tinh thần và phương pháp của chủ nghĩa Mác – Lênin. Khi đã hiểu, thì phải áp dụng ngay vào công tác thực tế của mình, áp dụng vào sinh hoạt, ngôn luận, hành động và công tác của mình. Dựa vào đó mà sửa đổi, tẩy rửa những tư tưởng sai lầm, những cái gì của mình trái với nó, tăng cường ý thức cách mạng vô sản của mình”18.
Trong tình hình mới, đào tạo lý luận chính trị cho cán bộ theo tư tưởng Hồ Chí Minh cần hướng đến việc trang bị cho họ khả năng tư duy độc lập, sáng tạo và khả năng phân tích sâu sắc các vấn đề phức tạp. Cán bộ phải được rèn luyện để có bản lĩnh chính trị vững vàng, không ngại khó khăn, thách thức và luôn kiên định với mục tiêu, lý tưởng của Đảng. Trong thời kỳ mới, đào tạo lý luận chính trị không chỉ là nhiệm vụ bắt buộc đối với cán bộ, đảng viên mà còn là yếu tố quyết định thành công trong công tác lãnh đạo, quản lý. Cán bộ lãnh đạo cần có nền tảng lý luận vững chắc để nắm bắt kịp thời và chính xác các vấn đề chính trị, kinh tế, xã hội trong nước và quốc tế. Đặc biệt, trong bối cảnh tình hình thế giới đang diễn biến phức tạp, các thế lực thù địch gia tăng hoạt động nhằm phá hoại tư tưởng và hệ thống chính trị của Đảng, việc đào tạo lý luận chính trị còn giúp cán bộ nhận diện rõ ràng âm mưu, thủ đoạn của các thế lực này, từ đó có cách ứng phó phù hợp, giữ vững ổn định chính trị, tăng cường sức mạnh của Đảng.
Bên cạnh đó, đào tạo lý luận chính trị còn giúp cán bộ hiểu rõ hơn về các chiến lược phát triển của đất nước, đặc biệt là trong bối cảnh Đảng và Nhà nước đang tập trung xây dựng và phát triển nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa. Cán bộ được trang bị lý luận sẽ dễ dàng tiếp cận các vấn đề phát triển kinh tế, điều hành chính sách và xây dựng chiến lược phát triển một cách khoa học, bền vững.
Khi đánh giá về công tác đào tạo lý luận chính trị, Đảng ta khẳng định: “Công tác đào tạo, bồi dưỡng lý luận chính trị được đổi mới cả về nội dung và phương pháp; tăng cường quản lý, kỷ luật trong giảng dạy, học tập; chất lượng đào tạo, bồi dưỡng được nâng lên; từng bước khắc phục tình trạng lười học, ngại học lý luận chính trị, dạy và học hình thức”19. Đây là một nhận định khách quan, đáng giá xác đáng những kết quả đã đạt được trong công tác đào tạo, bồi dưỡng lý luận chính trị ở Việt Nam trong thời gian qua.
Hiện nay, hệ thống đào tạo lý luận chính trị của Việt Nam đã có những bước phát triển vượt bậc. Các trường chính trị cấp tỉnh, Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh và các cơ sở đào tạo của Đảng đã đào tạo hàng nghìn cán bộ lãnh đạo và quản lý các cấp mỗi năm. Tuy nhiên, những hạn chế trong công tác đào tạo, bồi dưỡng lý luận chính trị tất yếu dẫn đến hệ quả một số cán bộ, đảng viên có biểu hiện suy thoái về tư tưởng chính trị, phai nhạt lý tưởng cách mạng, thậm chí mơ hồ, dao động, mất niềm tin vào con đường, mục tiêu phát triển đất nước đúng như Đại hội XIII đã nhận định: “công tác tư tưởng có nơi, có lúc thiếu kịp thời, chưa sắc bén, tính thuyết phục chưa cao; việc giáo dục chính trị, tư tưởng cho cán bộ, đảng viên chưa thường xuyên; một bộ phận đảng viên chưa nắm vững chủ trương, đường lối của Đảng. Việc học tập lý luận chính trị tuy có nhiều cố gắng nhưng vẫn chưa đáp ứng yêu cầu”20.
Trong thời gian tới, để tiếp tục nâng cao chất lượng giáo dục đào tạo lý luận chính trị, Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng đã chỉ rõ nhiệm vụ: “Đổi mới căn bản nội dung, chương trình, phương pháp giáo dục lý luận chính trị theo hướng khoa học, sáng tạo, hiện đại và gắn lý luận với thực tiễn; đưa việc bồi dưỡng lý luận chính trị, cập nhật kiến thức mới cho cán bộ, đảng viên, nhất là cán bộ lãnh đạo, quản lý chủ chốt các cấp đi vào nền nếp, nâng cao chất lượng, hiệu quả và phù hợp với từng đối tượng. Kết hợp chặt chẽ, hiệu quả giữa học tập lý luận với rèn luyện, thử thách cán bộ trong thực tiễn để nâng cao bản lĩnh chính trị; khắc phục tình trạng ngại học, lười học lý luận chính trị trong cán bộ, đảng viên…”21.
3. Giải pháp nâng cao hiệu quả đào tạo lý luận chính trị cho cán bộ đáp ứng yêu cầu tình hình hiện nay
Để đáp ứng yêu cầu của tình hình hiện nay, công tác đào tạo lý luận chính trị cho cán bộ cần được đổi mới toàn diện, cả về nội dung lẫn phương pháp, cụ thể như sau.
Thứ nhất, cần cập nhật và hoàn thiện nội dung đào tạo, làm rõ những vấn đề lý luận mới, những thách thức toàn cầu và xu thế phát triển của thời đại. Trong bối cảnh thế giới và đất nước đang thay đổi nhanh chóng, việc cập nhật và hoàn thiện nội dung đào tạo lý luận chính trị cho cán bộ là một yêu cầu cấp thiết. Cần làm rõ những vấn đề lý luận mới như sự phát triển của kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, xây dựng nhà nước pháp quyền và tăng cường bảo vệ chủ quyền quốc gia trong điều kiện hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng. Đồng thời, nội dung đào tạo phải phản ánh đầy đủ các thách thức toàn cầu như biến đổi khí hậu, khủng hoảng năng lượng, dịch bệnh và cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư. Những vấn đề này đang định hình lại cách thức phát triển của xã hội, đòi hỏi cán bộ phải được trang bị kiến thức và kỹ năng để ứng phó linh hoạt với những thay đổi không ngừng. Bên cạnh đó, xu thế phát triển của thời đại như sự nổi lên của kinh tế số, quản trị thông minh và an ninh phi truyền thống cũng cần được lồng ghép vào chương trình đào tạo. Việc này nhằm giúp cán bộ không chỉ nắm vững lý luận mà còn có khả năng thực hành, đổi mới tư duy lãnh đạo, quản lý, từ đó góp phần thúc đẩy sự phát triển bền vững của đất nước trong bối cảnh toàn cầu hóa và hội nhập sâu rộng.
Do vậy, chương trình đào tạo lý luận chính trị cần được thường xuyên cập nhật, bổ sung những vấn đề lý luận mới và những thách thức toàn cầu. Nội dung đào tạo phải phản ánh thực tiễn của đất nước, xu thế phát triển của thế giới và những yêu cầu mới trong công tác lãnh đạo, quản lý. Việc kết hợp giữa lý thuyết và thực tiễn, giữa truyền thống và hiện đại, sẽ giúp cán bộ có cái nhìn toàn diện và sâu sắc hơn. Đồng thời, cần áp dụng các phương pháp giảng dạy hiện đại, lấy người học làm trung tâm, khuyến khích sự chủ động, sáng tạo của học viên trong quá trình học tập.
Thứ hai, đào tạo lý luận cần gắn liền với thực tiễn, giúp cán bộ biết vận dụng lý luận vào giải quyết những vấn đề cụ thể tại địa phương, cơ quan, đơn vị mình. Đào tạo lý luận chính trị cần gắn liền với thực tiễn, giúp cán bộ không chỉ nắm vững kiến thức lý thuyết mà còn biết cách vận dụng lý luận vào giải quyết những vấn đề cụ thể tại địa phương, cơ quan, đơn vị mình. Để thực hiện được việc này, đòi hỏi chương trình đào tạo phải thiết kế các hoạt động học tập sát với tình hình thực tế, khuyến khích học viên tham gia các buổi thực tập, khảo sát và nghiên cứu tình huống thực tiễn, đặc biệt những vấn đề khó, lan giản đang được dư luận xã hội quan tâm. Qua đó, học viên có thể hiểu sâu hơn về những thách thức mà cơ quan, địa phương đang gặp phải và biết cách áp dụng các nguyên tắc lý luận vào việc ra quyết định, giải quyết vấn đề. Việc kết nối chặt chẽ giữa lý luận và thực tiễn sẽ giúp nâng cao năng lực lãnh đạo, quản lý của cán bộ, đồng thời bảo đảm tính hiệu quả trong công tác điều hành và phát triển. Có như vậy, mới có thể giúp cho cán bộ công tác có hiệu quả, như Hồ Chí Minh đã từng dặn: “Thực tiễn không có lý luận hướng dẫn thì thành thực tiễn mù quáng. Lý luận mà không liên hệ với thực tiễn là lý luận suông”22.
Thứ ba, cần đẩy mạnh việc học tập suốt đời, khuyến khích cán bộ tự học, tự nghiên cứu, không ngừng nâng cao trình độ lý luận và kỹ năng công tác. Việc đẩy mạnh học tập suốt đời là giải pháp quan trọng nhằm nâng cao hiệu quả đào tạo lý luận chính trị cho cán bộ. Đào tạo lý luận không chỉ dừng lại ở các khoá học mà cần trở thành một quá trình học tập liên tục, suốt đời. Mỗi cán bộ cần có ý thức tự nâng cao trình độ lý luận chính trị thông qua việc đọc sách, nghiên cứu và tham gia các hoạt động chính trị, xã hội. Trong bối cảnh tình hình trong nước và quốc tế luôn thay đổi, cán bộ cần được khuyến khích không ngừng tự học, tự nghiên cứu để nâng cao trình độ lý luận và kỹ năng công tác. Do đó, đòi hỏi mỗi cá nhân phải chủ động tiếp cận với những kiến thức mới, cập nhật các vấn đề lý luận và thực tiễn một cách thường xuyên. Các cơ quan, tổ chức cần tạo điều kiện thuận lợi cho cán bộ tham gia các khóa học, hội thảo, chương trình bồi dưỡng ngắn hạn, cũng như cung cấp nguồn tài liệu, học liệu phong phú. Khuyến khích tinh thần học tập suốt đời không chỉ giúp cán bộ hoàn thiện năng lực của mình mà còn góp phần nâng cao chất lượng đội ngũ lãnh đạo, đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong thời kỳ hội nhập và đổi mới.
Thứ tư, cần tăng cường các chương trình đào tạo trực tuyến, hội thảo, tọa đàm để cán bộ có thể tiếp cận thông tin một cách linh hoạt và hiệu quả hơn. Tăng cường các chương trình đào tạo trực tuyến, hội thảo, tọa đàm là một giải pháp thiết yếu nhằm nâng cao hiệu quả đào tạo lý luận chính trị cho cán bộ trong bối cảnh hiện đại. Các chương trình đào tạo trực tuyến không chỉ giúp cán bộ tiếp cận kiến thức một cách linh hoạt, mọi lúc mọi nơi, mà còn khắc phục được những hạn chế về địa lý và thời gian. Bên cạnh đó, việc tổ chức các hội thảo, tọa đàm trực tuyến với sự tham gia của các chuyên gia hàng đầu trong nước và quốc tế sẽ tạo cơ hội để cán bộ cập nhật thông tin, trao đổi kinh nghiệm, thảo luận về các vấn đề lý luận và thực tiễn một cách kịp thời. Các phương tiện công nghệ hiện đại giúp tạo ra môi trường học tập tương tác, hỗ trợ cán bộ phát triển kỹ năng tư duy phản biện, giải quyết vấn đề và áp dụng lý luận vào thực tiễn một cách hiệu quả. Việc đa dạng hóa hình thức đào tạo này không chỉ đáp ứng nhu cầu học tập ngày càng cao của cán bộ mà còn góp phần thúc đẩy quá trình đổi mới và nâng cao chất lượng đào tạo lý luận chính trị trong thời đại số hóa. Đặc biệt, cần xây dựng một môi trường đào tạo mở, nơi cán bộ được khuyến khích thảo luận, chia sẻ và trao đổi kinh nghiệm thực tiễn, từ đó nâng cao khả năng tư duy phản biện và sáng tạo.
Thứ năm, cần nâng cao chất lượng đội ngũ giảng viên lý luận chính trị. Nâng cao chất lượng đội ngũ giảng viên lý luận chính trị là yếu tố then chốt để bảo đảm hiệu quả của quá trình đào tạo. Giảng viên không chỉ cần có kiến thức chuyên sâu về lý luận chính trị mà còn phải nắm vững thực tiễn, đồng thời cập nhật những xu hướng mới trong nước và quốc tế. Vì thế, cần đẩy mạnh công tác bồi dưỡng, đào tạo chuyên môn cho giảng viên, khuyến khích họ tham gia các chương trình học tập, nghiên cứu ở nước ngoài cũng như các khóa học chuyên sâu trong nước. Ngoài ra, giảng viên cũng cần được trang bị các kỹ năng giảng dạy hiện đại, biết cách sử dụng công nghệ thông tin và các phương pháp sư phạm tiên tiến để tạo sự hứng thú và hiệu quả trong học tập cho học viên. Việc tuyển chọn và đào tạo đội ngũ giảng viên chất lượng cao sẽ góp phần nâng tầm chương trình đào tạo lý luận chính trị, bảo đảm cán bộ được trang bị đầy đủ cả về kiến thức lẫn kỹ năng, sẵn sàng đáp ứng yêu cầu lãnh đạo và quản lý trong bối cảnh mới.
Thứ sáu, cần tăng cường kiểm tra, giám sát chất lượng đào tạo lý luận chính trị. Tăng cường kiểm tra, giám sát chất lượng đào tạo lý luận chính trị là giải pháp quan trọng nhằm đảm bảo tính hiệu quả và nghiêm túc trong quá trình đào tạo. Do vậy, đòi hỏi cần có hệ thống kiểm tra, đánh giá toàn diện và chặt chẽ, không chỉ dừng lại ở việc đánh giá kết quả học tập của học viên mà còn phải giám sát chất lượng giảng dạy của giảng viên, chương trình và tài liệu học tập, các tiêu chí kiểm tra cần được xây dựng rõ ràng, cụ thể. Đồng thời, quá trình giám sát phải được thực hiện thường xuyên, liên tục, đảm bảo tính minh bạch và công bằng. Việc này sẽ giúp phát hiện kịp thời những hạn chế trong quá trình đào tạo, từ đó có những điều chỉnh phù hợp để nâng cao chất lượng. Ngoài ra, kết quả kiểm tra, giám sát cũng là cơ sở để khen thưởng, động viên những cá nhân và tổ chức có thành tích xuất sắc, góp phần tạo động lực thúc đẩy sự phát triển bền vững của công tác đào tạo lý luận chính trị.
4. Kết luận
Như vậy, đào tạo lý luận chính trị cho cán bộ theo tư tưởng Hồ Chí Minh là một nhiệm vụ quan trọng trong bối cảnh hiện nay, nhằm đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước và hội nhập quốc tế. Tư tưởng Hồ Chí Minh không chỉ cung cấp những nguyên tắc cơ bản về lãnh đạo, quản lý mà còn nhấn mạnh vai trò của việc kết hợp lý luận với thực tiễn. Việc đào tạo lý luận chính trị cần được tổ chức bài bản, gắn liền với các vấn đề thời sự, thách thức toàn cầu, từ đó giúp cán bộ có khả năng phân tích và giải quyết các vấn đề cụ thể tại địa phương và cơ quan của mình. Cần chú trọng nâng cao chất lượng đội ngũ giảng viên, đổi mới nội dung và phương pháp giảng dạy để đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của thực tiễn. Đồng thời, việc tăng cường kiểm tra, giám sát chất lượng đào tạo sẽ góp phần đảm bảo tính hiệu quả và nghiêm túc trong quá trình học tập. Tóm lại, nâng cao chất lượng đào tạo lý luận chính trị theo tư tưởng Hồ Chí Minh không chỉ trang bị cho cán bộ kiến thức và kỹ năng cần thiết mà còn tạo nền tảng vững chắc cho sự phát triển bền vững của đất nước trong thời kỳ đổi mới.
Chú thích:
1, 7, 8, 16. Hồ Chí Minh Toàn tập (2011). Tập 5. H. NXB Chính trị quốc gia Sự thật, tr. 274, 289, 275, 312.
2, 9, 10, 11, 13, 14, 17, 18. Hồ Chí Minh Toàn tập (2011). Tập 6. H. NXB Chính trị quốc gia Sự thật, tr. 357, 360, 208, 117, 358, 638-639, 360, 298.
3, 4, 5, 6, 12, 15, 22. Hồ Chí Minh Toàn tập (2011). Tập 11. H. NXB Chính trị quốc gia Sự thật, tr. 603, 93, 95, 94, 94, 99, 95.
19, 20, 21. Đảng Cộng sản Việt Nam (2021). Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII. Tập II. H. NXB Chính trị quốc gia Sự thật, tr. 165, 172, 234-235.
Tài liệu tham khảo:
1. Nguyễn Đức Bảo (2023). Nâng cao chất lượng đào tạo, bồi dưỡng lý luận chính trị cho cán bộ, đảng viên trong giai đoạn hiện nay. https://www.xaydungdang.org.vn/dien-dan/nang-cao-chat-luong-dao-tao-boi-duong-ly-luan-chinh-tri-cho-can-bo-dang-vien-trong-giai-doan-hien-nay-20087.
2. Nguyễn Văn Lượng, Hà Thị Bích Thủy (2022). Đổi mới phương pháp giảng dạy lý luận chính trị đáp ứng yêu cầu của tình hình mới. https://www.tuyengiao.vn/doi-moi-phuong-phap-giang-day-ly-luan-chinh-tri-dap-ung-yeu-cau-cua-tinh-hinh-moi-146648.
