(Quanlynhanuoc.vn) – Hoạt động phối hợp giữa Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh và Hội luật gia tỉnh Đồng Nai trong quá trình tiếp xúc cử tri là hoạt động rất phức tạp, mới mẻ. Đây là hình thức thiết thực, đem lại hiệu quả trong công tác tiếp xúc cử tri của đoàn ĐBQH tỉnh Đồng Nai, đồng thời, cũng phù hợp với xu thế đổi mới hoạt động tiếp xúc cử tri của Quốc hội và đại biểu Quốc hội.
1. Luật Tổ chức Quốc hội năm 2014 quy định: “Đại biểu Quốc hội liên hệ chặt chẽ với cử tri, chịu sự giám sát của cử tri, thường xuyên tiếp xúc với cử tri, tìm hiểu tâm tư, nguyện vọng của cử tri; thu thập và phản ánh trung thực ý kiến, kiến nghị của cử tri với Quốc hội, các cơ quan, tổ chức hữu quan; phổ biến và vận động Nhân dân thực hiện Hiến pháp và pháp luật”1. Theo Điều lệ Hội Luật gia (HLG) Việt Nam kèm theo Quyết định số 770/QĐ-TTg ngày 05/6/2020 của Thủ tướng Chính phủ): HLG Việt Nam là tổ chức chính trị – xã hội – nghề nghiệp, thống nhất, tự nguyện của các luật gia trong cả nước, là thành viên của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam, sự quản lý của Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam.
Tại tỉnh Đồng Nai, trong hai nhiệm kỳ khóa 13 và 14, Đoàn đại biểu Quốc hội (ĐBQH) tỉnh đã ban hành Quy chế số 106/QCPH-ĐĐBQH-HLG ngày 10/10/2016 của đoàn ĐBQH và HLG tỉnh Đồng Nai về việc phối hợp thực hiện công tác tiếp dân và xử lý đơn thư khiếu nại, tố cáo của công dân. Đây cũng là cơ sở pháp lý để Đoàn ĐBQH tỉnh Đồng Nai thực hiện các hoạt động phối hợp (HĐPH) với HLG tỉnh trong quá trình tiếp xúc cử tri (TXCT).
HLG tỉnh Đồng Nai là thành viên của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tỉnh Đồng Nai, được Ủy ban nhân dân tỉnh Đồng Nai thành lập vào năm 1989. HLG Việt Nam tỉnh Đồng Nai đoàn kết, tập hợp rộng rãi các luật gia đã và đang làm công tác pháp luật trong các cơ quan Nhà nước, các tổ chức, đơn vị tự nguyện hoạt động cho sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, bảo vệ quyền tự do, dân chủ của Nhân dân, góp phần xây dựng nền khoa học pháp lý, xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam vì mục tiêu dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh.
Nội dung phối hợp giữa Đoàn ĐBQH tỉnh và HLG tỉnh Đồng Nai trong quá trình TXCT bao gồm một số nội dung cụ thể, như: (1) Hỗ trợ, tạo điều kiện thuận lợi cho các bên thực hiện chức năng, nhiệm vụ của mình khi một trong hai bên có yêu cầu; (2) Tuyên truyền, phổ biến để cử tri hiểu rõ đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về xây dựng và phát triển kinh tế – xã hội của đất nước; (3) Nghiên cứu, tư vấn, phản biện, kiến nghị hoàn thiện những chủ trương, chính sách, pháp luật liên quan đến quyền và lợi ích chính đáng của cử tri. (4) Hỗ trợ tư vấn pháp luật theo yêu cầu của cử tri theo đúng quy định của pháp luật.
Mối quan hệ giữa ĐBQH nói chung, Đoàn ĐBQH tỉnh Đồng Nai nói riêng với cử tri là yếu tố nền tảng quyết định đến hiệu quả hoạt động của ĐBQH. Trong các hình thức để thiết lập và duy trì mối quan hệ giữa ĐBQH với cử tri thì TXCT là hình thức cơ bản, phổ biến và quan trọng nhất.
2. Hiện nay, Đoàn ĐBQH và HLG tỉnh Đồng Nai thực hiện HĐPH chủ yếu theo chiều ngang (ngang cấp, đồng cấp) trong đó đặc biệt chú trọng đến vấn đề tư vấn pháp lý cho ĐBQH giám sát, trả lời đơn thư của cử tri.
Về hình thức phối hợp trong TXCT, như: hội nghị TXCT, TXCT theo chuyên đề và gặp gỡ, tiếp xúc với cá nhân hoặc nhóm cử tri. Trên cơ sở quy định của pháp luật, trong những năm qua, các đoàn ĐBQH đã tích cực phối hợp với Ban Thường trực Ủy ban Mặt trận Tổ quốc cấp tỉnh và các cơ quan hữu quan ở địa phương tổ chức để ĐBQH TXCT.
Từ thực tiễn có thể thấy, cử tri tỉnh Đồng Nai mong muốn hình thức tiếp xúc chủ yếu là qua gặp gỡ, tiếp xúc với cá nhân, trong khi đó, đoàn ĐBQH lại chủ yếu thực hiện hình thức tiếp xúc qua hội nghị TXCT. HĐPH giữa Đoàn ĐBQH và HLG tỉnh Đồng Nai trong quá trình TXCT đã ban hành Quy chế phối hợp số 106/QCPH-ĐĐBQH-HLG ngày 10/10/2016 của Đoàn ĐBQH và HLG tỉnh Đồng Nai về việc phối hợp thực hiện công tác tiếp dân và xử lý đơn thư khiếu nại, tố cáo của công dân.
Quy chế phối hợp giữa Đoàn ĐBQH và HLG tỉnh Đồng Nai đã được ký 2 lần với Đoàn ĐBQH tỉnh Đồng Nai khóa 13 và 14. Trong đó, quy định một số nội dung cơ bản, như: phạm vi phối hợp; nguyên tắc phối hợp; nội dung phối hợp; trách nhiệm phối hợp giữa các bên liên quan; phương pháp phối hợp… Thực hiện Quy chế phối hợp trên, theo kết quả thống kê của Đoàn ĐBQH tỉnh Đồng Nai trong năm 2019, Đoàn ĐBQH tỉnh đã phối hợp cùng luật sư HLG tỉnh tiếp tổng cộng 185 công dân (314 lượt) vào ngày thứ ba hằng tuần2.
Các nội dung người dân đến nơi tiếp công dân của Đoàn ĐBQH tỉnh chủ yếu là khiếu nại các quyết định hành chính của Ủy ban nhân dân tỉnh và Ủy ban nhân dân các huyện, thành phố Long Khánh và Biên Hòa về thu hồi đất, giá cả bồi thường, giải tỏa, tái định cư để thực hiện các dự án đầu tư trên địa bàn tỉnh; phản ánh, thắc mắc việc cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu về nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất ở không đúng diện tích, không đúng chủ sử dụng đất; phản ánh, tố cáo các hành vi trái pháp luật của một số cán bộ, công chức các cấp trong tỉnh; những người tiến hành tố tụng trong các cơ quan điều tra, truy tố, xét xử án hình sự; khiếu nại liên quan đến các quỹ tín dụng, ngân hàng tại địa phương. Kết quả cụ thể: 147 trường hợp tiếp công dân đã được các luật sư và cán bộ, công chức văn phòng trực tiếp giải thích, hướng dẫn công dân gửi đơn đến cơ quan thẩm quyền hoặc liên hệ cơ quan đang giải quyết vụ việc để biết kết quả giải quyết (không nhận hồ sơ); 38 trường hợp nhận đơn của công dân và đã có văn bản chuyển đến các cơ quan thẩm quyền xem xét, giải quyết theo quy định3.
HĐPH giữa Đoàn ĐBQH với HLG tỉnh Đồng Nai trong quá trình TXCT hiện nay đã góp phần nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động TXCT. Cụ thể:
Thứ nhất, công tác TXCT của đoàn ĐBQH tỉnh Đồng Nai đã cải tiến và bước đầu đã khắc phục được tính hình thức, góp phần nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động chung của Quốc hội và được Nhân dân ghi nhận.
Thứ hai, hoạt động TXCT, Đoàn ĐBQH tỉnh Đồng Nai đã phản ánh được tâm tư, nguyện vọng của cử tri đến Quốc hội, nội dung các cuộc TXCT thường đề cập nhiều vấn đề ở địa phương góp phần thúc đẩy chính quyền địa phương giải quyết kiến nghị của cử tri, nhất là những vấn đề đang bức xúc, nổi cộm ở địa phương.
Thứ ba, hoạt động TXCT của Đoàn ĐBQH tỉnh Đồng Nai trong những năm gần đây đã góp phần tạo được không khí dân chủ trong xã hội, tăng cường mối quan hệ giữa ĐBQH với cử tri; giữa chính quyền với Nhân dân và giữa Nhân dân với Quốc hội, nâng cao năng lực đại diện cho các vị đại biểu dân cử, tạo điều kiện để cử tri tham gia quản lý nhà nước, góp phần làm sâu sắc thêm bản chất của Nhà nước ta là Nhà nước của dân, do dân và vì dân.
Thứ tư, việc TXCT theo chuyên đề được tăng cường, qua đó giúp Đoàn ĐBQH tỉnh có thể thu nhận được những ý kiến mang tính chất chuyên sâu về những vấn đề bức xúc hiện nay của cử tri và Nhân dân.
Tuy nhiên, HĐPH giữa Đoàn ĐBQH với HLG tỉnh Đồng Nai còn có những tồn tại hạn chế sau:
(1) Nhận thức chung của xã hội cũng như nhận thức của các ĐBQH và HLG đối với công tác TXCT có lúc, có nơi chưa thật sự đúng đắn, sâu sắc;
(2) Các quy định của pháp luật về hoạt động TXCT của ĐBQH còn thiếu và nhiều quy định còn chưa thống nhất;
(3) Cách thức phối hợp mới chỉ dừng lại ở nguyên tắc, chưa đề cao trách nhiệm của người đứng đầu, trách nhiệm của bên tham gia phối hợp;
(4) Kết quả giải quyết các ý kiến, kiến nghị của cử tri còn nhiều hạn chế, như việc giải quyết còn chậm, hiệu quả thấp, chưa thực sự đáp ứng được yêu cầu của cử tri;
(5) HLG tỉnh chưa thực sự thể hiện rõ vai trò của mình trong quan hệ phối hợp với Đoàn ĐBQH tỉnh Đồng Nai trong quá trình thực hiện hoạt động TXCT dẫn tới hiệu quả giải quyết kiến nghị của cử tri chưa cao, các nguồn lực tài chính, cơ sở vật chất còn hạn chế…
3. Từ thực trạng nêu trên, đề xuất một số kiến nghị nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động phối hợp giữa Đoàn ĐBQH tỉnh và HLG tỉnh Đồng Nai trong quá trình tiếp xúc cử tri, như sau:
Đối với Quốc hội
Một là, cần quy định rõ hơn và tăng cường trách nhiệm của ĐBQH trong hoạt động TXCT. Cần bảo đảm cơ chế thuận lợi để ĐBQH thực hiện tốt trách nhiệm TXCT ở đơn vị bầu cử, TXCT theo chuyên đề lĩnh vực, đối tượng, địa bàn mà ĐBQH quan tâm.
Hai là, quy định rõ: (1) Trách nhiệm, thời hạn giải quyết kiến nghị của cử tri đối với các cơ quan, tổ chức cả ở trung ương và địa phương; công khai kết quả giải quyết kiến nghị của cử tri trên các phương tiện thông tin đại chúng; (2) Hình thức mở trong các hình thức TXCT vì các ĐBQH hoạt động ở các lĩnh vực khác nhau, có những đại biểu chuyên trách nhưng cũng có đại biểu kiêm nhiệm, có đại biểu ở trung ương, có đại biểu ở địa phương.
Ba là, tăng cường sự chỉ đạo, hướng dẫn của Ủy ban Thường vụ Quốc hội đối với hoạt động TXCT của ĐBQH, bảo đảm thực hiện thống nhất trong thực hiện pháp luật về TXCT; đẩy mạnh hoạt động TXCT, thâm nhập đời sống Nhân dân ở thôn, làng, bản, ấp, tổ dân phố, cụm dân cư; thực hiện nghiêm túc quy định về báo cáo kết quả hoạt động hằng năm và chương trình hành động cả nhiệm kỳ trước cử tri ở đơn vị bầu cử; xây dựng cơ chế tổ chức để cử tri tham gia ý kiến nhận xét, đánh giá về việc thực hiện nhiệm vụ của ĐBQH.
Đề xuất, kiến nghị với Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Đồng Nai
(1) Nâng cao vai trò, trách nhiệm của Đoàn ĐBQH tỉnh Đồng Nai trong việc phân công, đôn đốc ĐBQH tỉnh thực hiện các quy định về TXCT ở nơi cư trú, nơi làm việc, theo chuyên đề, lĩnh vực và gặp gỡ, tiếp xúc với cá nhân hoặc nhóm cử tri.
(2) Tổ chức thường xuyên việc bồi dưỡng kỹ năng, kinh nghiệm TXCT cho các ĐBQH tỉnh Đồng Nai, cơ quan phối hợp và cơ quan phục vụ nhằm từng bước nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động TXCT của ĐBQH tỉnh Đồng Nai.
(3) Nhanh chóng ban hành Quy chế phối hợp giữa đoàn ĐBQH tỉnh và HLG tỉnh Đồng Nai trong quá trình TXCT nhằm bảo đảm tính pháp lý và hiệu quả hoạt động TXCT của ĐBQH.
(4) Tăng cường đầu tư kinh phí, cơ sở vật chất, phương tiện và các điều kiện phục vụ Đoàn ĐBQH tỉnh Đồng Nai trong hoạt động TXCT; tiếp tục kiện toàn tổ chức bộ máy văn phòng phục vụ Đoàn ĐBQH tỉnh Đồng Nai nhằm đáp ứng yêu cầu tham mưu, phục vụ Đoàn ĐBQH tỉnh và ĐBQH tỉnh.
Đề xuất với Hội luật gia tỉnh Đồng Nai
Cần tạo điều kiện tối đa cho các luật gia của HLG tỉnh Đồng Nai trong công tác phối hợp với Đoàn ĐBQH tỉnh Đồng Nai, phát huy vai trò, năng lực của các luật gia trong hướng dẫn, giải thích pháp luật, giám sát bảo vệ quyền lợi hợp pháp của cử tri; tăng cường nguồn lực cho HLG tỉnh Đồng Nai trong việc phối hợp với Đoàn ĐBQH tỉnh nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho HĐPH.
Một số ý kiến đề xuất với cơ quan chuyên môn của tỉnh
Cần nghiên cứu, ban hành phần mềm quản lý cơ sở dữ liệu trong công tác TXCT. Huy động các nguồn lực trong xây dựng phần mềm quản lý cơ sở dữ liệu trong công tác TXCT. Đầu tư kinh phí để duy trì hệ thống cơ sở dữ liệu TXCT.
Tổ chức kế hoạch đào tạo nhân lực (các lớp tập huấn về cơ sở dữ liệu) trong sử dụng phần mềm quản lý cơ sở dữ liệu trong công tác TXCT. Tổ chức triển khai thực hiện áp dụng phần mềm lý cơ sở dữ liệu trong công tác TXCT tại cơ quan đoàn ĐBQH tỉnh; ban hành quy chế cập nhật và quản lý cơ sở dữ liệu TXCT của tỉnh Đồng Nai.
Hoạt động phối hợp giữa Đoàn ĐBQH tỉnh và HLG tỉnh Đồng Nai trong quá trình TXCT là hoạt động rất phức tạp, mới mẻ, nhưng đây là hình thức thiết thực, đem lại hiệu quả trong công tác TXCT của đoàn ĐBQH tỉnh Đồng Nai, đồng thời, cũng phù hợp với xu thế đổi mới hoạt động TXCT của Quốc hội và ĐBQH. Chính vì vậy, để hoạt động phối hợp giữa Đoàn ĐBQH tỉnh và HLG tỉnh đạt được hiệu quả, cần phải thực hiện đồng bộ các giải pháp, kiến nghị đã đưa ra, góp phần đáp ứng yêu cầu đổi mới hiệu quả hoạt động TXCT của Đảng và Nhà nước.
Chú thích:
1. Điều 27 Luật Tổ chức Quốc hội năm 2014.
2, 3. Tác giả tổng hợp từ kết quả thống kê của Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Đồng Nai trong năm 2019.
Tài liệu tham khảo:
1. Luật Tổ chức Quốc hội năm 2014.
2. Nghị quyết số 525/2012/NQLT/UBTVQH13-ĐCTUBTWMTTQVN ngày 27/9/2012 của Ủy ban thường vụ Quốc hội – Đoàn Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam về việc tiếp xúc cử tri của đại biểu Quốc hội.
3. Quy chế số 106/QCPH-ĐĐBQH-HLG ngày 10/10/2016 của Đoàn đại biểu Quốc hôi và Hội Luật gia tỉnh Đồng Nai về việc phối hợp thực hiện công tác tiếp dân và xử lý đơn thư khiếu nại, tố cáo của công dân.
ThS. Lương Ban Mai – Hoàng Trang
Học viện Hành chính Quốc gia
