ThS. Lương Thị Hoài Thanh
NCS của Trường Đại học Vinh
(Quanlynhanuoc.vn) – Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn nhấn mạnh phẩm chất “trung với nước, hiếu với dân”, coi đây là chuẩn mực, là phẩm chất cốt lõi trong những phẩm chất đạo đức của cán bộ, đảng viên. Thời gian qua, Đảng bộ thành phố Cần Thơ đã tích cực giáo dục và rèn luyện theo tư tưởng, đạo đức của Chủ tịch Hồ Chí Minh, trong đó chú trọng phẩm chất đạo đức quan trọng và bao trùm nhất là “trung với nước, hiếu với dân”. Điều này, thể hiện sự kế thừa tinh thần cách mạng của Chủ tịch Hồ Chí Minh trong giai đoạn đổi mới, hội nhập hiện nay, góp phần xây dựng đảng vững mạnh, đáp ứng được nhu cầu và nhiệm vụ trong tình hình mới.
Từ khoá: Tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh; trung với nước; hiếu với dân; Đảng bộ thành phố Cần Thơ.
1. Đặt vấn đề
Chủ tịch Hồ Chí Minh rất quan tâm đến công tác giáo dục, rèn luyện đạo đức của cán bộ, đảng viên. Người đánh giá cao vai trò của đạo đức và nêu ra các phẩm chất đạo đức cơ bản của người cán bộ, đảng viên, trong đó phẩm chất cơ bản nhất, bao trùm nhất là “trung với nước, hiếu với dân”. Những chỉ dẫn của Người về ‘trung với nước, hiếu với dân” vẫn vẹn nguyên giá trị, trở thành kim chỉ nam đối với việc rèn luyện đạo đức của đội ngũ cán bộ, đảng viên trong giai đoạn hiện nay. Nghiên cứu và vận dụng sáng tạo tư tưởng Hồ Chí Minh về “trung với nước, hiếu với dân”, trong những năm qua, Đảng bộ thành phố Cần Thơ đã tích cực tuyên truyền, giáo dục đến mọi cán bộ, đảng viên của Đảng bộ. Song thực tiễn cũng cho thấy, công tác này vẫn còn những tồn tại, hạn chế nhất định cần phải khắc phục. Chính vì vậy, nghiên cứu và đề xuất một số giải pháp vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh về “trung với nước, hiếu với dân” vào thực tiễn tại Đảng bộ thành phố Cần Thơ hiện nay là rất cần thiết.
2. Tư tưởng Hồ Chí Minh về “trung với nước, hiếu với dân”
Chủ tịch Hồ Chí Minh không chỉ là một nhà cách mạng thiên tài mà còn là một nhà tư tưởng sâu sắc, có tầm nhìn xa về vấn đề giáo dục, rèn luyện đạo đức trong đảng. Người cho rằng: “Cũng như sông thì có nguồn mới có nước, không có nguồn thì sông cạn. Cây phải có gốc, không có gốc thì cây héo. Người cách mạng phải có đạo đức, không có đạo đức thì dù tài giỏi mấy cũng không lãnh đạo được Nhân dân”1. Trong những chuẩn mực đạo đức cách mạng thì “trung với nước, hiếu với dân” là chuẩn mực đạo đức cách mạng cơ bản, hàng đầu của mỗi cán bộ, đảng viên. “Trung” và “hiếu” vốn là những phẩm chất đạo đức truyền thống, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã kế thừa và bổ sung thêm những nội dung mới, theo Người, “Đạo đức, ngày trước thì chỉ trung với vua, hiếu với cha mẹ. Ngày nay, thời đại mới, đạo đức cũng phải mới. Phải trung với nước. Phải hiếu với toàn dân, với đồng bào”2.
Trung với nước là trung thành với sự nghiệp dựng nước và giữ nước. “Bao nhiêu lợi ích đều vì dân… Bao nhiêu quyền hạn đều của dân… Nói tóm lại, quyền hành và lực lượng đều ở nơi dân”3. Người cũng cho rằng, trung với nước chính là yêu nước, tuyệt đối trung thành với Tổ quốc, suốt đời phấn đấu cho Đảng, cho cách mạng; tin tưởng và chấp hành nghiêm chỉnh đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, tin tưởng vào con đường đi lên của đất nước. Người khẳng định, “Ngoài lợi ích của nhân dân, Đảng không có lợi ích nào khác”4, trung với nước là “chấp hành triệt để đường lối, chính sách của Đảng và của Nhà nước, hăng hái thi đua yêu nước, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ trong mọi tình huống”5.
Hiếu với dân là phải thương dân, tin dân, thân dân, học hỏi dân, lấy trí tuệ ở dân, kính trọng dân, dựa vào dân, lấy dân làm gốc, “hết lòng hết sức phục vụ nhân dân. Phải yêu kính nhân dân. Phải thật sự tôn trọng quyền làm chủ của nhân dân. Tuyệt đối không được lên mặt “quan cách mạng” ra lệnh ra oai”6. Người cách mạng phải luôn đặt lợi ích của Nhân dân lên trên hết, phải biết lắng nghe ý kiến của Nhân dân; không được cửa quyền, hách dịch, gây khó khăn, phiền hà cho người dân. Theo Người, “Nước Việt Nam là một, dân tộc Việt Nam là một”7, do đó, hiếu với dân chính là phải yêu thương, kính trọng, chăm lo, vun vén, bảo vệ lợi ích, mang lại lợi ích cho tất cả mọi người. Chủ tịch Hồ Chí Minh cũng khẳng định, “Trong bầu trời không gì quý bằng nhân dân”8. Vì vậy mà phải kính dân, yêu dân, chăm lo lợi ích cho dân.
Trong tư tưởng Hồ Chí Minh, trung với nước phải gắn liền với hiếu với dân, bản thân Chủ tịch Hồ Chí Minh là một tấm gương sáng về tận trung với nước, tận hiếu với dân. Người khẳng định, “Tôi chỉ có một sự ham muốn, ham muốn tột bậc, là làm sao cho nước ta được hoàn toàn độc lập, dân ta được hoàn toàn tự do, đồng bào ai cũng có cơm ăn áo mặc, ai cũng được học hành”9. Với Người, “trung với nước, hiếu với dân” cũng chính là “yêu nước, thương dân”. Yêu nước, thương dân phải thể hiện tinh thần thái độ hăng hái, phải thông qua hành động cụ thể, phải thực hiện mục tiêu vì nước vì dân. Người cho rằng: “Đã phụng sự nhân dân, thì phải phụng sự cho ra trò. Nghĩa là việc gì lợi cho dân, thì phải làm cho kỳ được. Việc gì hại cho dân, thì phải hết sức tránh”10. Người phát biểu rất ngắn gọn: “Mong rằng anh em ở đây, bao giờ cũng phải làm theo hai khẩu hiệu mà nó là cái mục đích của anh em: trung với nước, hiếu với dân”11. Trong thư gửi cho Trường Trần Quốc Tuấn nhân dịp khai giảng (khóa IV), Người tiếp tục nhấn mạnh: “Tôi vui lòng tặng trường 6 chữ: Trung với nước, hiếu với dân”12 và khẳng định rằng: “Đạo đức cách mạng có thể nói tóm tắt là: Nhận rõ phải, trái. Giữ vững lập trường. Tận trung với nước. Tận hiếu với dân13.
Như vậy, Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn nhấn mạnh phẩm chất “trung với nước, hiếu với dân”, coi đây là chuẩn mực trung tâm, là phẩm chất cốt lõi trong những phẩm chất đạo đức của cán bộ, đảng viên. Trung với nước, hiếu với dân là thể hiện trách nhiệm với sự nghiệp dựng nước và giữ nước, với con đường đi lên và phát triển của đất nước.
3. Thực trạng giáo dục và rèn luyện theo tư tưởng “trung với nước, hiếu với dân” của Chủ tịch Hồ Chí Minh tại Đảng bộ Thành phố Cần Thơ
Đảng bộ thành phố Cần Thơ thấm nhuần nguyên tắc và chuẩn mực đạo đức của Hồ Chí Minh để áp dụng công việc giáo dục và rèn luyện đạo đức cách mạng cho các đảng viên, trong đó quan trọng nhất là tư tưởng về chuẩn mực đạo đức “trung với nước, hiếu với dân”. Với mục đích giáo dục, rèn luyện đội ngũ đảng viên tiên phong cách mạng, tuyệt đối trung thành với Tổ quốc, với Nhân dân, hết lòng hết sức phục vụ Nhân dân, thông qua những buổi học, sinh hoạt, tọa đàm, những cuộc thi, cam kết của các đảng viên, Đảng bộ thành phố Cần Thơ đã truyền đạt được ý nghĩa, nội dung chuẩn mực đạo đức “trung với nước, hiếu với dân” đến mọi đảng viên. Cụ thể:
Một là, giáo dục, rèn luyện chuẩn mực đạo đức “trung với nước, hiếu với dân” cho đảng viên gắn liền với việc tuyên truyền, quán triệt thực hiện các văn bản của Đảng, như: Nghị quyết Trung ương 4 (khóa XI) về một số vấn đề cấp bách về xây dựng đảng hiện nay; Nghị quyết Trung ương 4 (khóa XII) về tăng cường xây dựng, chỉnh đốn Đảng; ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ; Quy định số 37-QĐ/TW ngày 25/10/2021 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng về những điều đảng viên không được làm… Qua đó, mỗi đảng viên của Đảng bộ tích cực thực hiện 19 điều đảng viên không được làm, tự giác tuân thủ những nguyên tắc và quy định, không tham gia vào các hành vi vi phạm, luôn tuân theo đạo đức và quy định của Đảng
Hai là, thường xuyên rà soát, bổ sung nội dung giáo dục, rèn luyện tư tưởng “trung với nước, hiếu với dân” vào chương trình, kế hoạch thực hiện Nghị quyết Đại hội XII, XIII của Đảng, Nghị quyết của Đảng bộ thành phố lần thứ XIII (nhiệm kỳ 2015 – 2020), lần thứ XIV (nhiệm kỳ 2020 – 2025) và Nghị quyết đại hội đảng bộ các cấp. Đảng viên của Đảng bộ cam kết trách nhiệm nêu gương, tu dưỡng, rèn luyện, thực hiện các tiêu chí, chuẩn mực đạo đức, gắn với chức năng, nhiệm vụ đơn vị giao để đánh giá phân loại đảng viên, công chức hằng năm.
Ba là, lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện nghiêm túc, hiệu quả các văn bản, chỉ thị, kết luận của Bộ Chính trị, tạo sự chuyển biến mạnh mẽ về nhận thức, trách nhiệm và hành động của đảng viên, đưa việc giáo dục, rèn luyện chuẩn mực “trung với nước, hiếu với dân” trở thành việc làm thường xuyên, tự giác. Các phong trào thi đua được tổ chức sôi nổi, sáng tạo, thiết thực và hiệu quả. Nhiều mô hình hay, cách làm sáng tạo, điển hình, tiêu biểu được tuyên dương, nhân rộng, tạo sức lan tỏa rộng rãi trong toàn đảng, toàn dân. Đơn cử:
(1) Ban Thi đua – Khen thưởng thành phố định kỳ hàng năm biên tập và xuất bản quyển sách “Người tốt, việc tốt”, mỗi tập với số lượng hơn 1.000 quyển, tập hợp các tấm gương người tốt, việc tốt trên các lĩnh vực; phát hành cho các sở, ban, ngành, quận, huyện và đến tận ấp, khu vực14.
(2) Ban Tuyên giáo Quận ủy Bình Thủy tổ chức các cuộc thi: “Kỷ yếu 5 năm thực hiện Chỉ thị số 05-CT/TW của Bộ Chính trị (khóa XII)” và tìm hiểu “Bác Hồ với bầu cử” năm 2021; Hội thi văn nghệ “Hát về Bác Hồ kính yêu” năm 202215.
(3) Trong giai đoạn dịch Covid -19, phát huy tinh thần “trung với nước, hiếu với dân”, để phòng chống đại dịch Covid -19, Đảng bộ thành phố Cần Thơ đã phát động đảng viên và Nhân dân xây dựng các mô hình “Chuyến xe nghĩa tình”, “Chợ 0 đồng”, “cây ATM gạo”, “Hỗ trợ lương thực khẩn cấp”, xây dựng các mô hình “Bảo vệ “vùng xanh” phòng, chống dịch Covid -19”; “Bếp ăn từ thiện”, “Lực lượng Công an thành phố – Lá chắn phòng, chống dịch Covid -19 – Thanh bảo kiếm bảo đảm an ninh, trật tự, an toàn xã hội”16.
Việc giáo dục, rèn luyện theo tư tưởng “trung với nước, hiếu với dân” của Đảng bộ thành phố Cần Thơ hiện nay diễn ra trong bối cảnh tình hình thế giới và trong nước có nhiều chuyển biến nhanh, phức tạp; thời cơ và thách thức đan xen. Các thế lực thù địch, tổ chức phản động tìm mọi cách để chống phá, làm suy giảm uy tín và sức chiến đấu của Đảng với nhiều hình thức và thủ đoạn ngày càng tinh vi. Các vấn đề an ninh, nhất là an ninh mạng tác động mạnh, nhiều mặt, ảnh hưởng không nhỏ đến sự giáo dục, rèn luyện đạo đức của đảng viên.
Một số cán bộ, đảng viên chưa tự giác, gương mẫu trong việc tu dưỡng, rèn luyện đạo đức, lối sống, còn để xảy ra một số sai phạm trong quản lý, điều hành… có trường hợp vi phạm đến mức phải xử lý kỷ luật. Công tác kiểm tra, giám sát cán bộ, đảng viên thực hiện Quy định về những điều đảng viên không được làm ở một số cấp ủy chưa được quan tâm thường xuyên, “công tác đấu tranh phòng, chống tham nhũng, thực hành tiết kiệm, chống lãng phí chưa thật hiệu quả”17. Công tác giáo dục, rèn luyện theo tư tưởng “trung với nước, hiếu với dân” cho đảng viên chưa đồng bộ, công tác đấu tranh phòng, chống tham nhũng, thực hành tiết kiệm, chống lãng phí chưa thật hiệu quả. Một số đảng viên thiếu tinh thần trách nhiệm, chậm được uốn nắn, chấn chỉnh, “một số cấp ủy, cán bộ, đảng viên nhận thức, bản lĩnh chính trị còn hạn chế, tự phê bình và phê bình chưa thật sự đi vào chiều sâu”18. Những biểu hiện trên tiềm ẩn nguy cơ làm mất niềm tin và sự ủng hộ của Nhân dân vào sự lãnh đạo của Đảng bộ; làm giảm sức chiến đấu, uy tín và danh dự của Đảng. Điều này, đặt ra yêu cầu phải tiếp tục nâng cao hiệu quả việc giáo dục, rèn luyện theo tư tưởng “trung với nước, hiếu với dân” của Hồ Chí Minh cho đảng viên để nâng cao năng lực và sức chiến đấu của Đảng, hoàn thành nhiệm vụ Nhân dân giao phó.
4. Một số giải pháp giáo dục, rèn luyện tư tưởng Hồ Chí Minh về trung với nước, hiếu với dân
Để nâng cao hiệu quả vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh trong giáo dục, rèn luyện theo tư tưởng “trung với nước, hiếu với dân” của Đảng bộ thành phố Cần Thơ, các cấp ủy, tổ chức đảng cần quan tâm thực hiện đồng bộ một số giải pháp sau:
Thứ nhất, tiếp tục ban hành, quán triệt và triển khai thực hiện nghiêm các nghị quyết, chỉ thị của Đảng, đưa nội dung này vào trong nghị quyết Đảng các cấp. Thường xuyên đánh giá, kiểm tra kết quả thực hiện để rút kinh nghiệm và cải tiến trong các lần xây dựng nghị quyết. Đồng thời, phải tổ chức việc giáo dục và quán triệt nghị quyết đó tới toàn thể cán bộ và đảng viên, tạo nền tảng cơ sở để thực hiện nhiệm vụ giáo dục và rèn luyện đạo đức cách mạng cho đội ngũ đảng viên. Ban tuyên giáo, chi ủy, lãnh đạo đơn vị có trách nhiệm xây dựng chương trình, nội dung và tổ chức quản lý, duy trì hoạt động giáo dục, rèn luyện tư tưởng “trung với nước, hiếu với dân” của đội ngũ đảng viên nhằm cụ thể hóa nghị quyết, chỉ thị, hướng dẫn của cấp ủy trên thực tiễn.
Thứ hai, nâng cao hiệu quả hoạt động giáo dục chính trị, thi đua, khen thưởng, nhân điển hình tiên tiến của các cơ quan, đơn vị. Trong những phương thức giáo dục, rèn luyện, việc đẩy mạnh công tác thi đua, khen thưởng, nhân điển hình tiên tiến là phương thức quan trọng. Tiếp tục thực hiện có hiệu quả các phong trào thi đua, như: Học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh; nâng cao năng lực và sức chiến đấu của tổ chức cơ sở Đảng gắn với việc thực hiện Nghị quyết Trung ương 4 (khóa XII); dân vận khéo, … Thường xuyên động viên, biểu dương, khen thưởng, nêu gương người tốt, việc tốt, nhân điển hình tiên tiến trong thực hiện nhiệm vụ chuyên môn, trong thực hiện các phong trào thi đua của đảng viên.
Thứ ba, nâng cao hiệu quả hoạt động tự giáo dục, tự rèn luyện đạo đức cách mạng của đảng viên. Mỗi đảng viên cần đề ra những mục tiêu cụ thể, toàn diện, phù hợp; xây dựng kế hoạch tự giáo dục và tự rèn luyện chặt chẽ, tập trung vào chức trách và nhiệm vụ được giao. Đồng thời, gương mẫu trong việc thực hiện nghị quyết, đường lối, quan điểm của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, nội quy và quy định của cơ quan. Tự giác và tích cực đấu tranh, ngăn chặn bất kỳ dấu hiệu suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, tham nhũng, lãng phí, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong đội ngũ cán bộ và đảng viên ở cơ quan, đơn vị. Nâng cao nhận thức, vai trò của người đảng viên để mỗi đảng viên hiểu và vận dụng hiệu quả tư tưởng đạo đức “trung với nước, hiếu với dân” vào công việc và cuộc sống hàng ngày.
Thứ tư, phát huy sức mạnh tổng hợp của các tổ chức, các lực lượng, các cơ quan, ban ngành trong thành phố. Đó là vai trò lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy, tổ chức đảng; phát huy vai trò của các tổ chức Đoàn Thanh niên, Công đoàn, Hội Phụ nữ tham gia giáo dục, rèn luyện đạo đức cách mạng của đội ngũ đảng viên. Đồng thời, cần chủ động phối hợp chặt chẽ với cấp ủy, chính quyền, đoàn thể, Nhân dân địa phương và gia đình mỗi đảng viên để có kế hoạch tuyên truyền, giáo dục, rèn luyện đạo đức “trung với nước, hiếu với dân” cho đảng viên mọi lúc, mọi nơi, chặt chẽ, nghiêm túc, đạt chất lượng theo kế hoạch đã xác định.
Thứ năm, nâng cao hiệu quả công tác kiểm tra, giám sát của cấp ủy, tổ chức đảng. Công tác giám sát bảo đảm sự tuân thủ và thực hiện quy định, quy chế của Đảng, nhằm ngăn chặn, phòng ngừa các hành vi vi phạm đạo đức, tư tưởng cách mạng sai lệch. Việc giám sát cũng giúp phát hiện và xử lý kịp thời các biểu hiện suy thoái, tiêu cực trong đội ngũ cán bộ và đảng viên, từ đó kích thích tinh thần năng động, sáng tạo và cống hiến cho sự phát triển của Đảng và đất nước.
Thứ sáu, tổ chức sơ kết, tổng kết, rút kinh nghiệm hoạt động giáo dục, rèn luyện “trung với nước, hiếu với dân” cho đội ngũ đảng viên. Thông qua đó, lãnh đạo cơ quan, đơn vị các cấp sẽ đánh giá rõ những ưu điểm, hạn chế, khuyết điểm trên các mặt công tác, hoặc trong thực hiện nhiệm vụ; chỉ ra ưu, khuyết điểm về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, tác phong công tác… của đảng viên; tìm nguyên nhân, rút ra những bài học kinh nghiệm để khắc phục; xác định nhiệm vụ, nội dung, phương hướng hoạt động trong thời gian tới. Sơ kết, tổng kết, rút kinh nghiệm hoạt động giáo dục, rèn luyện đạo đức của đảng viên là nhiệm vụ chính trị của lãnh đạo cơ quan chức năng các cấp phải thực hiện, đồng thời là phương thức quan trọng góp phần giáo dục, rèn luyện chuẩn mực đạo đức “trung với nước, hiếu với dân” cho đảng viên.
Chú thích:
1, 3, 12. Hồ Chí Minh toàn tập. Tập 5. H. NXB Chính trị quốc gia – Sự thật, 2011, tr. 192, tr. 232, tr. 542.
2, 9, 11. Hồ Chí Minh toàn tập. Tập 4. H. NXB Chính trị quốc gia – Sự thật, 2011, tr. 170,187, 271.
4, 6, 7. Hồ Chí Minh toàn tập. Tập 13. H. NXB Chính trị quốc gia – Sự thật, 2011, tr. 210, 67, 245.
5, 13. Hồ Chí Minh toàn tập. Tập 9. H. NXB Chính trị quốc gia- Sự thật, 2011, tr. 59, 354.
8. Hồ Chí Minh toàn tập. Tập 10. H. NXB Chính trị quốc gia – Sự thật, 2011, tr. 453.
10. Hồ Chí Minh toàn tập. Tập 6. H. NXB Chính trị quốc gia – Sự thật, 2011, tr. 432.
14. Thành ủy Cần Thơ. Báo cáo số 69-BC/TU ngày 04/06/2021 sơ kết 5 năm thực hiện Chỉ thị số 05-CT/TW ngày 15/5/2016 của Bộ Chính trị (khóa XII) về “Đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh.
15, 16. Thành ủy Cần Thơ. Báo cáo số 371-BC/TU ngày 14/06/2023 về sơ kết 2 năm thực hiện Kết luận số 01-KL/TW của Bộ Chính trị (khóa XIII) về tiếp tục thực hiện Chỉ thị số 05-CT/TW (khóa XII) “Về đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh”.
17, 18. Đảng bộ Thành phố Cần Thơ. Văn kiện đại hội Đảng bộ thành phố Cần Thơ lần thứ XIII nhiệm kỳ 2015 – 2020. Cần Thơ, 2015. tr. 27, 33.
Tài liệu tham khảo:
1. Chỉ thị số 05-CT/TW ngày 15/5/2016 của Bộ Chính trị về đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh.
2. Quy định số 37-QĐ/TW ngày 25/10/2021 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng về những điều đảng viên không được làm.
3. Thực hiện trách nhiệm của đảng viên với tổ chức Đảng và Nhân dân nơi cư trú – thực tiễn từ thành phố Cần Thơ. https:quanlynhanuoc.vn, ngày 14/9/2023.
