(Quanlynhanuoc.vn) – Để hình thành và phát triển phẩm chất chính trị của chính trị viên trong quân đội cần phải thông qua nhiều khâu, nhiều bước, có sự kết hợp của nhiều hoạt động. Trong đó, giáo dục lý luận chính trị có vai trò quan trọng giúp chính trị viên hình thành những phẩm chất, năng lực, đặc biệt là phẩm chất chính trị, đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của nhiệm vụ được giao. Bài viết tập trung làm rõ vai trò của giáo dục lý luận chính trị đối với sự phát triển phẩm chất chính trị của chính trị viên trong Quân đội nhân dân Việt Nam hiện nay.
Giáo dục lý luận chính trị
Giáo dục lý luận chính trị (GDLLCT) là một bộ phận quan trọng trong công tác tư tưởng của Đảng; là quá trình truyền thụ, tiếp thu hệ thống tri thức lý luận chính trị; củng cố thế giới quan, nhân sinh quan, phương pháp luận khoa học và cách mạng của chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; nâng cao nhận thức và bản lĩnh chính trị, củng cố niềm tin, tình cảmvào Đảng, Nhà nước và chế độ xã hội chủ nghĩa; nâng cao tầm nhìn, tư duy, phương pháp, kỹ năng lãnh đạo, quản lý và năng lực hoạt động chính trị trong thực tiễn.
Trong Quân đội nhân dân Việt Nam, nội dung GDLLCT do Tổng cục Chính trị xác định và biên soạn cho từng đối tượng cán bộ, chiến sĩ, bao gồm: những vấn đề lý luận chủ nghĩa Mác – Lênin; tư tưởng Hồ Chí Minh; đường lối của Đảng; chính sách, pháp luật Nhà nước; các kiến thức về quốc phòng, an ninh, xây dựng quân đội, nhiệm vụ quân đội, nhiệm vụ cách mạng, lịch sử, truyền thống dân tộc, truyền thống của Đảng, truyền thống quân đội; các kiến thức khoa học xã hội – nhân văn, quân sự cần thiết. Các hình thức GDLLCT là: dạy học lý luận chính trị theo chương trình cơ bản, hệ thống, thống nhất; sinh hoạt chính trị, học tập nghiên cứu, góp ý, quán triệt các văn kiện, nghị quyết của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; thông báo chính trị, ngày sinh hoạt chính trị và văn hóa tinh thần; tổ chức các hội nghị lý luận, hội thảo về các vấn đề lý luận chính trị, xã hội và thực tiễn. Ngoài ra, tùy từng đơn vị với đặc thù riêng có thể vận dụng linh hoạt các hình thức GDLLCT mà vẫn bảo đảm được được mục đích yêu cầu của hoạt động này.
Phẩm chất chính trị của chính trị viên
Phẩm chất chính trị (PCCT) là phạm trù phản ánh khái quát tổng thể những đặc trưng, thuộc tính của một chủ thể ở một giai cấp, dân tộc đối với thực hiện mục đích về chínhh trị và đấu tranh giai cấp, địa vị giai cấp, dân tộc, ở từng thời đại, giai đoạn lịch sử nhất định. Đối với một quân nhân trong Quân đội nhân dân Việt Nam, PCCT là phẩm chất cơ bản, chủ đạo trong hệ thống các phẩm chất, nhân cách của họ, phản ánh giá trị nhân cách quân nhân về mặt chính trị, đặc trưng sức mạnh tinh thần của quân nhân trong đấu tranh giai cấp, đấu tranh dân tộc do Đảng Cộng sản Việt Nam lãnh đạo. PCCT của chính trị viên (CTV) là phẩm chất tiêu biểu của mỗi CTV, phản ánh mức độ giác ngộ cách mạng sâu sắc trên cơ sở lý luận chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm của Đảng Cộng sản Việt Nam trong bảo vệ lợi ích giai cấp, bảo vệ dân tộc, bảo vệ Nhân dân, bảo vệ chế độ xã hội chủ nghĩa và được thể hiện thông qua hoạt động công tác đảng, công tác chính trị và nhiệm vụ khác ở đơn vị cơ sở trong từng giai đoạn lịch sử nhất định.
PCCT là sự thống nhất biện chứng, tác động qua lại của nhiều yếu tố nhằm bảo đảm cho CTV thực hiện tốt mục tiêu chính trị nhất định, bao gồm: (1) Nhận thức chính trị, đó là sự hiểu biết lý luận Mác – Lênin, có thế giới quan cách mạng, khả năng nắm và vận dụng tư tưởng Hồ Chí minh trong hoạt động công tác đảng, công tác chính trị, có thái độ đấu tranh không khoan nhượng với tư tưởng, quan điểm sai trái; (2) Tình cảm chính trị, là những tri thức, kiến thức chính trị xã hội chỉ có thể biến thành thế giới quan, niềm tin, thành hành động cách mạng tích cực khi có một tình cảm chính trị sâu sắc. Tình cảm chính trị bao giờ cũng mang tính ổn định, bền vững, phản ánh chiều sâu nội tâm, ít nhiều có sự tham gia của yếu tố nhận thức và chứa đựng một ý nghĩa chính trị – xã hội nhất định. Tình cảm chính trị là động lực tinh thần mạnh mẽ chi phối mọi hành vi, hoạt động của CTV nói riêng, của người quân nhân nói chung; (3) Niềm tin chính trị, là yếu tố hết sức quan trọng trong hoạt động chính trị. Niềm tin chính trị được hình thành và củng cố dựa trên cơ sở tri thức khoa học cùng với tình cảm chính trị; (4) Hành vi chính trị, là cử chỉ, lời nói, thái độ, hành động, hoạt động của người CTV, thể hiện văn hóa ứng xử của họ trong các mối quan hệ chính trị – xã hội nhất định, phản ánh trình độ nhất định của ý thức chính trị.
Phát triển PCCT của CTV trong Quân đội nhân dân Việt Nam là quá trình tác động tự giác, hợp quy luật của các chủ thể, làm biến đổi và nâng lên trình độ mới về chất của các yếu tố cấu thành PCCT của CTV. Để phát triển PCCT cần tiến hành nhiều cách thức, biện pháp, nội dung cụ thể, trong đó, GDLLCT có vai trò quan trọng, giúp tăng cường sự tham gia, phối hợp đồng bộ bởi nhiều chủ thể khác nhau, góp phần nâng cao tri thức chính trị, củng cố niềm tin và tình cảm chính trị và điều chỉnh hành vi chính trị phù hợp với yêu cầu, chức trách, nhiệm vụ của CTV trong Quân đội.
Vai trò của giáo dục lý luận chính trị với phát triển phẩm chất chính trị của chính trị viên trong Quân đội
Một là, GDLLCT góp phần nâng cao nhận thức chính trị cho CTV.
Hoạt động GDLLCT là hoạt động mang tính mục đích, được xây dựng kế hoạch cụ thể, logic và khoa học, phù hợp với từng đối tượng nhất định. Thông qua GDLLCT, người CTV được trang bị hệ thống lý luận cách mạng, khoa học, như: chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm, chủ trương, đường lối của Đảng, nhiệm vụ quân đội… Những tri thức đó giúp họ hiểu sâu sắc và bản chất hơn về các vấn chính trị, xã hội, như: vấn đề nhà nước, vấn đề giai cấp, đấu tranh giai cấp, các vấn đề dân tộc, vấn đề mối quan hệ giữa các quốc gia dân tộc… Đó là cơ sở để hình thành thế giới quan cách mạng, khoa học, nhân sinh quan cộng sản và phương pháp luận biện chứng cho CTV trong nhận thức và hoạt động thực tiễn công tác đảng, công tác chính trị ở đơn vị.
GDLLCT không chỉ giúp CTV có cái nhìn khách quan, toàn diện, bản chất, khoa học về thế giới mà còn làm cơ sở nhìn nhận đúng đắn để định hướng hoạt động trong cuộc sống, trong thực hiện nhiệm vụ được giao. Chủ tịch Hồ Chí Minh cho rằng: “Có học tập lý luận Mác – Lênin mới củng cố được đạo đức cách mạng, giữ vững lập trường, nâng cao sự hiểu biết và trình độ chính trị, mới làm được công tác Đảng giao phó cho mình”1. Các tri thức lý luận người CTV được trang bị thông qua hoạt động GDLLCT ở đơn vị là những tri thức đã được khái quát hóa, trừu tượng hóa, phản ánh bản chất của sự vật, hiện tượng và đã được kiểm nghiệm tính đúng đắn trong hoạt động thực tiễn cách mạng, “lý luận là sự tổng kết những kinh nghiệm của loài người, là tổng hợp những tri thức về tự nhiên và xã hội tích trữ lại trong quá trình lịch sử”2.
Cùng với đó, thông qua GDLLCT, nhận thức chính trị thông thường của người CTV cũng được củng cố và nâng cao. Nhận thức chính trị thông thường là những hiểu biết về những vấn đề chính trị – xã hội liên quan trực tiếp đến bản thân người CTV, hình thành trong quá trình hoạt động thực tiễn, đáp ứng yêu cầu nhận thức và phản ánh hiện thực khách quan hằng ngày của họ. GDLLCT ngoài trang bị những hệ thống lý luận khoa học, cách mạng thì còn trang bị cho người CTV những nội dung hoạt động chính trị – xã hội trong nước, quốc tế, tại đơn vị và địa phương nơi đóng quân; trang bị cho họ kiến thức, phương pháp, kỹ năng giải quyết các vấn đề thực tế trong lĩnh vực công tác đảng, công tác chính trị; sự phát triển của nhiệm vụ xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới; sự chống phá tinh vi của các thế lực thù địch trên tất cả lĩnh vực của đời sống xã hội gắn với địa bàn đơn vị đóng quân. Những vấn đề thực tiễn về quân sự quốc phòng, hình thái chiến tranh kiểu mới, thách thức an ninh phi truyền thống; những tác động đối với xây dựng quân đội vững mạnh về chính trị; các văn bản, nghị quyết, chỉ thị của tổ chức đảng các cấp, các nội dung tổng kết lý luận và thực tiễn về nhiệm vụ quốc phòng – an ninh, các lĩnh vực của đời sống xã hội. Thông qua đó, họ có cái nhìn toàn diện hơn, sâu sắc hơn, bản chất hơn về các lĩnh vực trong đời sống xã hội, các sự kiện chính trị – xã hội đã và đang diễn ra trên thế giới, khu vực, trong nước, Quân đội và đơn vị.
Hai là, GDLLCT góp phần củng cố tình cảm, niềm tin của CTV vào Đảng, Nhà nước, Quân đội, Nhân dân và chế độ xã hội chủ nghĩa.
Trên cơ sở thấm nhuần sâu sắc bản chất khoa học, cách mạng của chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh; nắm vững quan điểm, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước thì tình cảm, niềm tin của CTV vào sự lãnh đạo Đảng, quản lý của Nhà nước được củng cố và nâng lên, kiên định hơn mục tiêu độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội, tin tưởng hơn vào sự lựa chọn đi lên chủ nghĩa xã hội mà Đảng ta, Chủ tịch Hồ Chí Minh và Nhân dân ta lựa chọn là đúng đắn và khoa học. Chỉ có chủ nghĩa xã hội mới bảo đảm cho dân giàu, nước mạnh, công bằng, dân chủ, văn minh thật sự; đó là xã hội của dân, do dân và vì dân, một xã hội tốt đẹp mà toàn dân muốn hướng đến. Qua đó, người CTV thêm yêu quê hương, đất nước, quốc gia, dân tộc; tin tưởng hơn vào chủ nghĩa xã hội.
Thông qua quá trình giáo dục, làm cho người CTV thấy được những giá trị bền vững của chủ nghĩa Mác – Lênin cần phải kế thừa, trung thành và vận dụng sáng tạo vào điều kiện cách mạng Việt Nam và những vấn đề đang được tiếp tục nghiên cứu, bổ sung, phát triển. Đồng thời, làm cho họ nhận thức sâu sắc vị trí, vai trò, giá trị của Chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh đối với sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc hiện nay, để chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh thực sự trở thành kim chỉ nam cho nhận thức và hành động của họ.
Quá trình GDLLCT cũng là quá trình bồi đắp, nuôi dưỡng tình yêu quê hương đất nước, tình yêu với Đảng, Tổ quốc và Nhân dân. GDLLCT giúp củng cố thêm niềm tin, tình cảm của họ đối với sự lãnh đạo của Đảng, quản lý của Nhà nước đối với quân đội; tin vào sức mạnh của Nhân dân ta, tin vào sức mạnh của Quân đội ta qua đó khơi dậy niềm tự tôn, tự hào dân tộc, tự hào là người cán bộ Quân đội nhân dân Việt Nam. Từ đó, xây dựng cho CTV có ước mơ, hoài bão lớn, lối sống trong sạch, lành mạnh, có khát vọng cống hiến; khắc phục những biểu hiện thờ ơ, vô cảm, thiếu trách nhiệm với bộ đội, đơn vị. Theo Chủ tịch Hồ Chí Minh, một trong những mục đích học tập là “học để tin tưởng: tin tưởng vào Đoàn thể. Tin tưởng vào nhân dân. Tin tưởng vào tương lai của dân tộc. Tin tưởng vào tương lai cách mạng. Có tin tưởng thì lúc ra thực hành thì mới vững chắc hăng hái, lúc khó khăn mới kiên quyết, hy sinh”3.
Qua việc GDLLCT sẽ nâng cao tinh thần cảnh giác và khả năng “miễn dịch” của người CTV trước những luận điệu sai trái, xuyên tạc của các thế lực thù địch. Hiện nay, các thế lực thù địch đang ra sức lợi dụng Internet và mạng xã hội để tung ra những luận điệu sai trái, xuyên tạc về chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh; đường lối, chính sách của Đảng, Nhà nước cũng như những thành quả của cách mạng Việt Nam… GDLLCT giúp CTV nâng cao ý thức, củng cố thế giới quan và phương pháp luận khoa học; nhận diện rõ, sàng lọc chính xác thông tin; tích cực đấu tranh bảo vệ Đảng, bảo vệ Nhà nước, chế độ và bảo vệ Nhân dân; bảo vệ thành quả cách mạng mà các thế hệ đã giành được, từ đó, luôn nêu cao tính chính trị trong mọi hoạt động của bản thân và định hướng chính trị đúng đắn cho đơn vị.
Ba là, thông qua GDLLCT điều chỉnh hành vi chính trị của CTV ngày càng phù hợp hơn với chức trách nhiệm vụ được giao.
Chủ tịch Hồ Chí Minh đã chỉ rõ: “tư tưởng đúng thì hành động mới khỏi sai lạc và mới làm tròn nhiệm vụ cách mạng được”4. Nhờ có thế giới quan, nhân sinh quan và phương pháp luận biện chứng được trang bị thông qua GDLLCT, người CTV sẽ có những hành vi đúng đắn, biết tôn trọng, kế thừa những giá trị văn hóa truyền thống quốc gia, dân tộc, truyền thống quân đội, phát huy thành quả cách mạng trong thực hiện chức trách nhiệm vụ; phát huy lòng tự hào dân tộc, góp phần xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa. Chủ tịch Hồ Chí Minh giải thích “có nắm vững đường lối cách mạng mới thấy rõ phương hướng tiến của cách mạng, mới hiểu rõ mình phải làm gì và đi theo hướng nào để thực hiện mục đích của Đảng trong giai đoạn hiện nay”5.
Thông qua GDLLCT giúp cho CTV có khả năng nắm và vận dụng lý luận chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm, chủ trương, đường lối của Đảng, quy định của đơn vị vào trong hoạt động công tác đảng, công tác chính trị bảo đảm cho hoạt động này luôn đạt hiệu quả góp phần xây dựng đơn vị vững mạnh toàn diện; có thái độ kiên quyết đấu tranh với tư tưởng, quan điểm sai trái, thù địch; phương pháp đấu tranh bảo đảm khoa học, logic và mang tính thuyết phục cao.
GDLLCT cũng giúp cho người CTV nhận thức được những vấn đề tất yếu, khách quan, những thách thức, khó khăn trong thực hiện nhiệm vụ để tự hình thành cho mình sự vững vàng, kiên định trong quan điểm, lập trường chính trị, không tỏ ra hoang mang, dao động, không có những hành vi tự phát trước những biến động chính trị và tác động phức tạp của cuộc sống xã hội cũng như những khó khăn, thách thức đối với bản thân; luôn trung thành với lý tưởng độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội được thể hiện ở việc dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm; nói đi đôi với làm; luôn gương mẫu trong lời nói và việc làm; họ tích cực, chủ động cố gắng trong tu dưỡng và rèn luyện để nâng cao trình độ và năng lực của mình, tránh sai lầm, mất phương hướng. Chủ tịch Hồ Chí Minh cho rằng: “Lý luận như cái kim chỉ nam, nó chỉ phương hướng cho chúng ta trong công việc thực tế. Không có lý luận thì lúng túng như nhắm mắt mà đi”6. Điều này có ý nghĩa vô cùng quan trọng trong giai đoạn hiện nay, khi nhiều vấn đề chính trị, xã hội, kinh tế, văn hóa… trên thế giới, khu vực và trong nước đang diễn biến phức tạp, khó lường, có sự tác động nhiều chiều của nền kinh tế thị trường đến tư tưởng và hành động của cán bộ chiến sĩ nói chung, người CTV nói riêng. Nếu không định hướng hành động đúng đắn thông qua công tác GDLLCT thì họ rất dễ mắc sai lầm không những trong tư tưởng mà cả trong hành động.
Kết luận
Trong mọi giai đoạn cách mạng, GDLLCT là nhiệm vụ thường xuyên, trọng yếu của Đảng, học tập lý luận chính trị là một trong những yêu cầu bắt buộc đối người đảng viên. Đối với người CTV trong Quân đội nhân dân Việt Nam, GDLLCT có vai trò rất quan trọng trong việc hình thành và phát triển PCCT. Thông qua GDLLCT giúp CTV được trang bị đầy đủ, toàn diện hơn, có sự hiểu biết sâu sắc hơn tri thức lý luận chính trị; giữ vững bản lĩnh chính trị; củng cố, tăng cường niềm tin vào Đảng, vào Tổ quốc, vào nhân dân; tin tưởng vào tương lai của dân tộc, của cách mạng, lý tưởng cộng sản; giúp người CTV tự tin hơn trong công tác, làm gương cho cán bộ, chiến sĩ trong đơn vị trong cả lời nói và việc làm; đó cũng là cơ sở để họ phát huy tốt vai trò là người chủ trì về chính trị, giữ vững định hướng chính trị rõ ràng cho mọi hoạt động của đơn vị.
