TS. Đặng Hoàng Thanh Nga
Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh
(Quanlynhanuoc.vn) – Tư tưởng Chủ tịch Hồ Chí Minh về kinh doanh, doanh nghiệp, doanh nhân đã để lại cho nhân loại và dân tộc Việt Nam một di sản vô giá. Chúng ta cần phải nhận thức rõ hơn những giá trị cốt lõi của tư tưởng Hồ Chí Minh về danh nhân Việt Nam để từ đó vận dụng vào thực tiễn; chăm lo, khích lệ và tạo điều kiện thuận lợi để đội ngũ doanh nhân Việt Nam đóng góp nhiều hơn nữa trong xây dựng và phát triển bền vững đất nước hiện nay.
Trong mỗi người dân Việt Nam, Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn là biểu tượng sáng ngời về phẩm chất đạo đức cách mạng, sự hy sinh cao cả, hiến trọn cuộc đời mình cho sự nghiệp cách mạng của Đảng, của đất nước và Nhân dân. Chính vì vậy, “Tư tưởng Hồ Chí Minh là một hệ thống quan điểm toàn diện và sâu sắc về những vấn đề cơ bản của cách mạng Việt Nam, là kết quả của sự vận dụng và phát triển sáng tạo chủ nghĩa Mác – Lênin vào điều kiện cụ thể của nước ta, kế thừa và phát triển các giá trị truyền thống tốt đẹp của dân tộc, tiếp thu tinh hoa văn hóa nhân loại”1. Sinh thời, mặc dù Chủ tịch Hồ Chí Minh không có những tác phẩm kinh điển đồ sộ hay những tác phẩm chuyên biệt viết về đội ngũ doanh nhân Việt Nam (Người thường gọi là thương nhân và các nhà kinh doanh), song trong các bài nói, bài viết của mình, Người đề cập nhiều luận điểm quý báu về đội ngũ này.
Khi đất nước giành được độc lập, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã đặc biệt quan tâm đến các thành phần kinh tế, các giới chức tham gia vào công cuộc xây dựng nền kinh tế và tài chính của nước nhà. Để khẳng định vị trí và vai trò của thương nghiệp đối với công cuộc kiến thiết đất nước, ngày 18/9/1945, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã ưu tiên dành thời gian để gặp gỡ các đại diện doanh nghiệp, đội ngũ doanh nhân tham gia vào việc khôi phục và cùng chung góp sức trong mục tiêu xây dựng và phát triển kinh tế đất nước. Tại tuần lễ Vàng này, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã tiếp các nhà công thương Hà Nội là giới chức xã hội đầu tiên tại Phủ Chủ tịch. Sau cuộc gặp gỡ, trao đổi, Chính phủ đã được giới công thương Hà Nội nói riêng và cả nước nói chung ủng hộ rất lớn về vật chất, qua đó giảm bớt khó khăn về tài chính cho đất nước.
Trong bức thư gửi giới công thương Việt Nam ngày 13/10/1945, Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định nền kinh tế quốc dân thịnh vượng nghĩa là sự kinh doanh của các nhà công nghiệp, thương nghiệp thịnh vượng. Đây là sự khẳng định về mối quan hệ mật thiết giữa công việc của giới doanh nhân và sự nghiệp của đất nước, thể hiện tầm nhìn khoáng đạt, vượt thời gian và không gian của Chủ tịch Hồ Chí Minh về phát triển kinh tế.
Bàn đến một phạm trù tưởng như khó khăn là lợi ích kinh doanh, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã thể hiện một cái nhìn rất giản dị, dễ hiểu nhưng nhất quán khi đề cập tới mối quan hệ giữa công và tư, giữa lợi ích của doanh nhân và lợi ích quốc gia. Giải quyết hài hòa mối quan hệ giữa lợi ích cá nhân và lợi ích quốc gia chính là động lực để phát triển, trong đó lợi ích quốc gia được đặt lên hàng đầu, là điều kiện bảo đảm cho sự thịnh vượng của mỗi cá nhân. Đó là tư tưởng rất biện chứng, cho thấy khả năng vận dụng thực tiễn của Chủ tịch Hồ Chí Minh từ chủ nghĩa Mác – Lênin. Tháng 11/1945, Người kêu gọi: “Các nhà giàu có mau mau góp vốn lại mở các công ty kinh doanh công nghiệp, nông nghiệp, thương nghiệp, tài chính, giao thông để tích cực tăng gia sinh sản, lưu thông buôn bán”2. Với quan điểm này, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã thể hiện một cách nhìn rất biện chứng, coi hoạt động công nghiệp, thương nghiệp là một nghề và đó là một nghề quan trọng trong xây dựng và phát triển kinh tế của đất nước. Theo Người, nghề đó còn có mối quan hệ hữu cơ giữa quyền lợi cá nhân và quyền lợi Nhà nước bởi “dân có giàu thì nước mới mạnh”. Không những chỉ ra vai trò của đội ngũ doanh nhân trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, Người còn chỉ huấn họ phải đồng hành với dân tộc, với sự nghiệp cách mạng của Đảng. Bằng sự nhất quán tinh thần đó, trong bài nói chuyện với các đại biểu nhân dân thành phố Hải Phòng, ngày 02/6/1955, Người tiếp tục khẳng định: “Các nhà công thương thì thi đua kinh doanh, thi hành đúng chính sách kinh tế, tài chính của Chính phủ, góp phần vào việc khôi phục kinh tế nước nhà”3.
Tiếp nối tư tưởng của Chủ tịch Hồ Chí Minh về doanh nhân, xuyên suốt quá trình lịch sử, các thế hệ lãnh đạo của Đảng và Nhà nước luôn quan tâm và sát cánh với doanh nhân. Từ khi ra đời đến nay, nhất là trong thời kỳ đổi mới, Đảng ta luôn đánh giá cao vai trò đội ngũ doanh nhân trong sự nghiệp cách mạng và đã có nhiều chủ trương, giải pháp xây dựng đội ngũ này trong các Văn kiện Đại hội và Hội nghị Trung ương. Nhất là từ Đại hội lần thứ VI của Đảng (năm 1986) đã đề ra đường lối đổi mới, xác định về nền kinh tế nhiều thành phần và thừa nhận các doanh nghiệp tư nhân là những thực thể kinh tế bình đẳng trước pháp luật. Và, Luật Doanh nghiệp năm 2000 ra đời đã quy định rõ quyền tự do kinh doanh của mỗi người dân, tạo ra hành lang pháp lý cho các hoạt động của doanh nghiệp, doanh nhân Việt Nam.
Hiện thực hóa chỉ dẫn của Chủ tịch Hồ Chí Minh và các quan điểm của Đảng, ngày 20/9/2004,Thủ tướng Chính phủ Phan Văn Khải đã ký Quyết định số 990/QĐ-TTg lấy ngày 13/10 hằng năm là “Ngày Doanh nhân Việt Nam”. Việc Thủ tướng Chính phủ quyết định lấy ngày này chính là thực hiện theo sự chỉ dẫn của Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi thư cho giới công thương Việt Nam (13/10/1945) là Ngày Doanh nhân Việt Nam mang ý nghĩa lịch sử sâu sắc. Việc ra đời Nghị quyết chuyên đề – Nghị quyết số 09-NQ/TW ngày 09/12/2011 của Bộ Chính trị về xây dựng và phát huy vai trò của đội ngũ doanh nhân Việt Nam trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế chính là những cột mốc quan trọng trên con đường đổi mới thực hiện những lời dạy của Người về doanh nghiệp, doanh nhân.
Có thể nói, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã để lại cho nhân loại và dân tộc ta một di sản vô giá, đó là tư tưởng của Người. Công cuộc Đổi mới do Đảng ta phát động suốt 3 thập kỷ qua, xét trên một góc độ nào đó, chính là quá trình trở lại với tư tưởng Hồ Chí Minh về doanh nghiệp, doanh nhân… Ôn lại và học tập, làm theo những lời dạy của Chủ tịch Hồ Chí Minh là việc làm vô cùng có ý nghĩa. Tư tưởng của Người luôn có ý nghĩa thời sự đối với cả việc điều hành kinh tế vĩ mô và điều hành doanh nghiệp trong bối cảnh hiện nay.
Trải qua hơn 36 năm đổi mới, mở cửa và hội nhập, nền kinh tế Việt Nam đã đạt được những thành quả to lớn, tầng lớp doanh nhân Việt Nam đã trưởng thành lớn mạnh về mọi mặt và ngày càng thể hiện rõ vai trò quan trọng trong sự phát triển kinh tế của đất nước. Điều này được thể hiện rõ hơn sự quan tâm của Đảng và Nhà nước ta, đó là ngày 10/10/2023, Bộ Chính trị đã ban hành Nghị quyết số 41-NQ/TW về xây dựng và phát huy vai trò của đội ngũ doanh nhân Việt Nam trong thời kỳ mới. Theo đó, mục tiêu tổng quát là: “Phát triển đội ngũ doanh nhân lớn mạnh về số lượng, chất lượng, cơ cấu hợp lý, có tầm nhìn, trí tuệ, đạo đức, tinh thần kinh doanh, làm giàu chính đáng, năng động, sáng tạo, năng lực quản trị tiên tiến, tuân thủ pháp luật, có đạo đức, văn hoá kinh doanh mang bản sắc dân tộc; có trách nhiệm xã hội, ý thức bảo vệ môi trường, đóng góp xứng đáng cho các mục tiêu phát triển đất nước”. Mục tiêu đến năm 2030 là: “Phát triển đội ngũ doanh nhân Việt Nam có quy mô, năng lực và trình độ đáp ứng mục tiêu công nghiệp hoá, hiện đại hóa đất nước. Phấn đấu ngày càng có nhiều doanh nghiệp đạt tầm khu vực, một số doanh nghiệp đạt tầm thế giới; một số doanh nghiệp lớn có vai trò dẫn dắt trong các ngành, lĩnh vực then chốt; một số doanh nghiệp có vị thế, vai trò quan trọng trong chuỗi cung ứng, chuỗi giá trị toàn cầu, làm chủ một số chuỗi giá trị công nghiệp, nông nghiệp, có năng lực cạnh tranh quốc tế trong các ngành công nghiệp nền tảng, ưu tiên, mũi nhọn”. Và tầm nhìn đến năm 2045 là: “Phát triển đội ngũ doanh nhân Việt Nam có quy mô, năng lực và trình độ đáp ứng mục tiêu quốc gia phát triển, thu nhập cao, có vị thế, uy tín khu vực và quốc tế; một bộ phận doanh nghiệp có thương hiệu thế giới, dẫn dắt một số chuỗi cung ứng, chuỗi giá trị toàn cầu”4.
Để triển khai tốt các mục tiêu nêu trên, chúng ta luôn khắc ghi lời dạy của Người về doanh nghiệp, đội ngũ doanh nhân trong mọi thời đại mới của đất nước. Đặc biệt, công cuộc đổi mới do Đảng lãnh đạo, đi theo con đường Chủ tịch Hồ Chí Minh đã chọn, kế thừa và phát huy những tư tưởng lớn của Người về kinh doanh, doanh nghiệp và doanh nhân. Với niềm tin, với sự chăm lo và kỳ vọng của Chủ tịch Hồ Chí Minh, của Đảng và Nhà nước, tin tưởng và chắc chắn rằng, đội ngũ doanh nhân Việt Nam sẽ không ngừng lớn mạnh, đóng góp tích cực vào “công cuộc ích quốc lợi dân” – Lời kêu gọi hơn 75 năm trước của Người cho đến nay vẫn còn nguyên giá trị.
