Đại úy Hoàng Quốc Nhân
Thiếu tá Nguyễn Xuân Bách
Học viện Chính trị, Bộ Quốc phòng
(Quanlynhanuoc.vn) – Công tác giáo dục chính trị là bộ phận quan trọng của công tác tư tưởng, công tác đảng, công tác chính trị, đồng thời là biện pháp chủ yếu để nâng cao trình độ nhận thức, giác ngộ, bồi dưỡng phẩm chất đạo đức cách mạng, ý thức chấp hành kỷ luật, pháp luật, bản lĩnh chính trị cho đội ngũ cán bộ, chiến sĩ, là yếu tố có ý nghĩa quyết định đến việc xây dựng quân đội vững mạnh. Bài viết tập trung phân tích thực trạng công tác giáo dục chính trị ở các giàn DK1 (vùng 2 Hải quân), đồng thời, đề xuất một số giải pháp nâng cao chất lượng công tác giáo dục chính trị ở các nhà giàn DK1 hiện nay.
Từ khóa: Công tác giáo dục chính trị; các nhà giàn DK1; vùng 2 Hải quân; giải pháp; nâng cao chất lượng; Quân đội nhân dân Việt Nam.
Đặt vấn đề
Công tác giáo dục chính trị ở các nhà giàn DK1 (vùng 2 Hải quân) có vị trí, vai trò rất quan trọng, trực tiếp quyết định đến việc nhận thức, bồi dưỡng niềm tin, lý tưởng cách mạng, xây dựng bản lĩnh chính trị vững vàng, phẩm chất đạo đức trong sáng góp phần hoàn thiện phẩm chất, nhân cách, năng lực, trình độ, phương pháp tác phong công tác của cán bộ, chiến sĩ, giúp họ vượt qua mọi khó khăn, thử thách, sẵn sàng chiến đấu hy sinh, bảo vệ vững chắc độc lập, chủ quyền biển, đảo thiêng liêng của Tổ quốc. Vì vậy, nâng cao chất lượng công tác giáo dục chính trị ở các nhà giàn DK1 hiện nay là vấn đề cấp thiết, có ý nghĩa quan trọng cả về mặt lý luận và thực tiễn.
Thực trạng công tác giáo dục chính trị ở các nhà giàn DK1 trong thời gian qua
Nằm ở phía Nam của Tổ quốc, cách đất liền 250 – 300 hải lý, các nhà giàn DK1 hiện nay gồm bảy cụm: Phúc Nguyên, Phúc Tần, Huyền Trân, Quế Đường, Tư Chính, Ba Kè và Cà Mau với tất cả 20 nhà giàn, trong đó có 15 nhà giàn đang sử dụng1. Đóng quân độc lập xa đất liền, nơi đầu sóng, ngọn gió, thường xuyên đối mặt với giông bão, hiểm nguy; xa sự lãnh đạo, quản lý của chỉ huy các cấp; điều kiện sinh hoạt, học tập, công tác còn nhiều khó khăn, thiếu thốn; đa dạng về đối tượng quản lý (hạ sĩ quan, binh sĩ; quân nhân chuyên nghiệp, sĩ quan), trình độ nhận thức không đồng đều, trong khi nhiệm vụ của cán bộ, chiến sĩ ở các nhà giàn là hết sức nặng nề, đòi hỏi họ phải luôn có bản lĩnh chính trị vững vàng, kiên định mục tiêu, lý tưởng, có ý chí quyết tâm cao và tinh thần không sợ hy sinh, gian khổ mới có thể hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao.
Nhận thức sâu sắc vấn đề trên, những năm qua, dưới sự lãnh đạo của Đảng ủy, Bộ Tư lệnh vùng 2 Hải quân, công tác giáo dục chính trị ở các nhà giàn DK1 luôn được cấp ủy, chính ủy, chính trị viên, người chỉ huy, cơ quan chính trị các cấp quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo, triển khai thực hiện với nhiều chủ trương, giải pháp; thường xuyên bám sát định hướng giáo dục chính trị của trên, thực hiện đúng nội dung, chương trình quy định, có nhiều biện pháp tích cực, phù hợp với tình hình nhiệm vụ của các nhà giàn. Nội dung công tác giáo dục chính trị đã tập trung vào việc giáo dục nhận thức sâu sắc chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh; các quan điểm, chủ trương, đường lối, nghị quyết, chỉ thị của Đảng, Nhà nước về đối tượng, đối tác, nhiệm vụ của đơn vị và những âm mưu, thủ đoạn, hoạt động chống phá của các thế lực thù địch, âm mưu của “nước ngoài” đối với Biển Đông. Cấp ủy, chính ủy, chính trị viên, người chỉ huy các cấp thường xuyên quan tâm, tập trung lãnh đạo, chỉ đạo đổi mới hình thức, phương pháp giáo dục chính trị và đầu tư cơ sở vật chất, trang bị phục vụ giáo dục chính trị2.
Hình thức, phương pháp giáo dục chính trị ở các nhà giàn đã gắn với thực hiện có hiệu quả phương châm “1 giảm, 1 tăng, 3 thực chất, 2 sát, 2 nâng”, tập trung vào: giảm thời gian lý thuyết, tăng thời gian thực hành, bổ trợ; dạy thực chất, học thực chất, kiểm tra, đánh giá kết quả thực chất, nâng cao chất lượng giáo dục chính trị lên một bước mới; sát đối tượng, sát thực tiễn. Kết hợp chặt chẽ giữa giáo dục chính trị với giáo dục truyền thống của quân chủng, vùng, của từng nhà giàn; tổ chức biên soạn các bài giảng chính trị qua đĩa DVD, xem phim tư liệu; kể những tấm gương anh dũng, hy sinh của những Anh hùng liệt sĩ. Tăng cường giáo dục, rèn luyện, quản lý đảng viên, phát huy vai trò nêu gương của cán bộ chủ trì; đẩy mạnh thực hiện việc học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh, cuộc vận động “Phát huy truyền thống, cống hiến tài năng, xứng danh Bộ đội Cụ Hồ – Người chiến sĩ Hải quân” gắn với thực hiện Nghị quyết số 847/NQ-QUTW ngày 28/12/2021 của Quân ủy Trung ương về phát huy phẩm chất Bộ đội Cụ Hồ, kiên quyết chống chủ nghĩa cá nhân trong tình hình mới; tích cực đầu tư cơ sở vật chất, phương tiện bảo đảm; coi trọng việc nắm, quản lý tình hình, diễn biến tư tưởng, dư luận trong đơn vị; duy trì có nền nếp các khâu, các bước: định hướng, quản lý, dự báo, đấu tranh và giải quyết tư tưởng.
Từ năm 2020 đến nay, 100% cán bộ, chiến sĩ nhà giàn luôn có nhận thức tốt về nhiệm vụ của Quân đội và đơn vị; bản lĩnh chính trị vững vàng; ý thức trách nhiệm cao, chủ động, sáng tạo, đoàn kết, thống nhất; kết quả kiểm tra nhận thức chính trị hằng năm có 100% đạt yêu cầu trở lên, trong đó tỷ lệ khá, giỏi đạt trên 88%3; đánh giá, xếp loại chất lượng cán bộ, đảng viên hằng năm có 100% hoàn thành tốt và hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ; nhiều cá nhân được tặng bằng khen, giấy khen, danh hiệu thi đua… trở thành tấm gương sáng để cán bộ, chiến sĩ trong toàn quân chủng học tập, noi theo, góp phần giữ vững trận địa tư tưởng của Đảng trong Quân đội, đẩy lùi các hiện tượng tiêu cực trong đơn vị, tiếp tục giữ vững và phát huy bản chất truyền thống tốt đẹp “Bộ đội Cụ Hồ”, truyền thống vẻ vang của Quân chủng Hải quân “Chiến đấu anh dũng, mưu trí sáng tạo, làm chủ vùng biển, quyết chiến quyết thắng”, xây dựng đơn vị vững mạnh toàn diện, “Mẫu mực, tiêu biểu”.
Tuy nhiên, công tác giáo dục chính trị ở các nhà giàn DK1 thời gian qua vẫn còn những hạn chế nhất định, đó là: duy trì thời gian học tập chính trị của một số đơn vị có thời điểm chưa chặt chẽ, nghiêm túc; việc xác định nội dung tự giáo dục chưa sát với đối tượng và đặc điểm nhiệm vụ; một số bài giảng chính trị chưa được đầu tư nghiên cứu biên soạn nghiêm túc, chất lượng thấp; cơ sở vật chất, phương tiện bảo đảm cho công tác giáo dục chính trị còn nhiều khó khăn, bất cập, nhất là “Phương pháp tổ chức ôn tập và quản lý chất lượng giáo dục chính trị ở đơn vị chưa có chiều sâu, kế hoạch còn chung chung, nội dung thiếu tính bao quát, chưa sinh động, liên hệ thực tiễn còn ít, làm cho người học khó hiểu, khó nhớ”4.
Một số giải pháp nâng cao chất lượng công tác giáo dục chính trị ở các nhà giàn DK1 hiện nay
Hiện nay, tình hình thế giới, khu vực dự báo tiếp tục diễn biến phức tạp, nhanh chóng, khó lường; tình hình trên biển tiếp tục căng thẳng, phức tạp, tiềm ẩn nguy cơ xảy ra xung đột cao. Trong nước, tình hình an ninh, chính trị – xã hội cơ bản ổn định; kinh tế phục hồi và phát triển; quốc phòng, an ninh được giữ vững và tăng cường; đối ngoại được mở rộng. Tổ chức, biên chế của vùng có sự điều chỉnh, sắp xếp lại theo hướng tinh, gọn, mạnh, cơ động, sẵn sàng chiến đấu cao… Tuy nhiên, các thế lực thù địch, phản động tiếp tục đẩy mạnh chiến lược “Diễn biến hòa bình”, thúc đẩy “tự diễn biến”, “tự diễn hóa” và “phi chính trị hóa” quân đội; tác động của mặt trái cơ chế thị trường; nhiệm vụ bảo vệ chủ quyền biển, đảo, thềm lục địa phía Nam Tổ quốc và xây dựng Vùng cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, hiện đại đặt ra yêu cầu ngày càng cao… đây là những yếu tố trực tiếp tác động đến nhận thức, tư tưởng tình cảm của cán bộ, chiến sĩ ở các nhà giàn trong thời gian tới. Do vậy, để nâng cao chất lượng công tác giáo dục chính trị ở các nhà giàn DK1, cần tập trung thực hiện tốt một số nội dung, biện pháp sau:
Một là, nâng cao nhận thức, trách nhiệm của các tổ chức, lực lượng về vị trí, vai trò, tầm quan trọng của công tác giáo dục chính trị trong điều kiện mới. Để nâng cao chất lượng công tác giáo dục chính trị ở các nhà giàn DK1, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ xây dựng và bảo vệ Tổ quốc hiện nay phải thường xuyên làm tốt công tác giáo dục nâng cao nhận thức, trách nhiệm cho các tổ chức, lực lượng về vị trí, vai trò của công tác giáo dục chính trị.
Theo đó, cần giáo dục để các tổ chức, lực lượng nhận thức sâu sắc quan điểm của chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm của Đảng, kinh nghiệm lịch sử cách mạng, của Quân đội nhân dân Việt Nam và những vấn đề phát triển mới của công tác giáo dục chính trị; nắm vững tình hình, nhiệm vụ của Quân chủng, của vùng và đơn vị; âm mưu thủ đoạn diễn biến hòa bình của các thế lực thù địch, âm mưu của “nước ngoài” đối với Biển Đông; đặc điểm, thuận lợi, khó khăn và những thách thức tác động đến quá trình thực hiện nhiệm vụ ở các nhà giàn hiện nay; làm rõ tính tất yếu khách quan phải nâng cao chất lượng công tác giáo dục chính trị; phát huy tốt vai trò, trách nhiệm của cấp ủy, chỉ huy các cấp trong lãnh đạo, chỉ đạo, tổ chức học tập, quán triệt, triển khai thực hiện các nghị quyết, chỉ thị, quy định, kết luận của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, các nội dung, biện pháp nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác giáo dục chính trị, làm cho các tổ chức, lực lượng ngày càng có nhận thức đúng đắn về ý nghĩa, vai trò, tác dụng của công tác giáo dục chính trị, tính cấp thiết phải nâng cao chất lượng công tác giáo dục chính trị; khắc phục tình trạng xem nhẹ công tác giáo dục chính trị, coi đây là trách nhiệm của cán bộ chính trị, dẫn tới có những biểu hiện thiếu trách nhiệm, ỷ lại, hay “khoán trắng” cho cán bộ chính trị.
Hai là, tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy, tổ chức đảng, chính trị viên, người chỉ huy và cơ quan chính trị các cấp trong tiến hành công tác giáo dục chính trị ở các nhà gian DK1.Theo đó, các cấp ủy, tổ chức đảng cần xác định việc đổi mới, nâng cao hiệu quả công tác giáo dục chính trị là một trọng tâm lãnh đạo, chỉ đạo, trong thực hiện nhiệm vụ của cấp ủy, người chỉ huy; một nội dung quan trọng trong chương trình, kế hoạch hành động thực hiện Nghị quyết Đại hội đảng các cấp và nghị quyết lãnh đạo thường kỳ. Trên cơ sở quán triệt sâu sắc các nghị quyết, chỉ thị, kết luận của Đảng, Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng, Quy chế giáo dục chính trị của Tổng cục Chính trị; kế hoạch, hướng dẫn của quân chủng, của vùng; nắm vững mục tiêu, yêu cầu công tác giáo dục chính trị, kịp thời có chủ trương, biện pháp lãnh đạo phù hợp, bảo đảm đúng đối tượng, nội dung, thời gian, quân số học tập.
Kết hợp chặt chẽ công tác giáo dục chính trị với các biện pháp quản lý hành chính, duy trì kỷ luật, xây dựng nền nếp chính quy, thực hiện nghiêm Quy chế Dân chủ cơ sở; chủ động dự báo, định hướng, giải quyết kịp thời các vấn đề nảy sinh. Chăm lo bảo đảm tốt đời sống vật chất, tinh thần cho bộ đội, tạo sức mạnh tổng hợp trong tổ chức, nâng cao chất lượng giáo dục chính trị ở các nhà giàn. Cùng với đó, cơ quan chính trị cần làm tốt công tác tham mưu, đề xuất với Đảng ủy, chỉ huy vùng trong việc xác định nội dung, chương trình, thời gian, kế hoạch giáo dục chính trị phù hợp với đặc điểm, nhiệm vụ trên từng nhà giàn; kịp thời chỉ đạo, hướng dẫn các đơn vị tổ chức thực hiện nghiêm túc; tăng cường kiểm tra, uốn nắn kịp thời những lệch lạc; làm tốt công tác sơ kết, tổng kết, rút kinh nghiệm, khen thưởng, đăng ký thống kê theo dõi, quản lý chất lượng giáo dục chính trị của các nhà gian chặt chẽ. Hằng năm, lấy kết quả giáo dục chính trị là một nội dung để đánh giá chất lượng cán bộ, đảng viên, tổ chức đảng.
Ba là, tích cực đổi mới đồng bộ chương trình, nội dung, hình thức, phương pháp giáo dục chính trị tại các nhà giàn. Chương trình, nội dung giáo dục chính trị phải bảo đảm tính toàn diện, hài hòa về khối lượng kiến thức, coi trọng nội dung cơ bản, thiết thực trong hệ thống lý luận. Đồng thời, cần tăng nội dung, thời lượng phổ biến, giáo dục pháp luật, chuẩn mực về phẩm chất chính trị, đạo đức, lối sống, thực hiện việc học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh và các kiến thức cần thiết khác liên quan đến nhận thức, tư tưởng của bộ đội. Tiến hành rà soát, điều chỉnh chương trình, nội dung giáo dục chính trị cho phù hợp với từng đối tượng và đặc điểm đóng quân của các nhà giàn; kết hợp chặt chẽ giáo dục cơ bản với giáo dục thường xuyên, gắn công tác giáo dục chính trị với huấn luyện quân sự, xây dựng chính quy, chấp hành kỷ luật và thực hiện nhiệm vụ của đơn vị. Về nội dung giáo dục chính trị do đơn vị tự xác định, cần bảo đảm chiếm khoảng 20% chương trình giáo dục chính trị hằng năm; chú ý lựa chọn những nội dung sát thực tế, phù hợp với nhu cầu nhận thức của đối tượng, đưa vào kế hoạch, soạn thành tài liệu, in thành đĩa DVD để giáo dục cho cán bộ, chiến sĩ. Tiếp tục đổi mới hình thức, phương pháp giáo dục chính trị theo hướng “1 giảm, 1 tăng, 3 thực chất, 2 sát, 2 nâng”5; kết hợp giữa phương pháp giảng bài truyền thống với sử dụng các phương tiện thuyết trình, giữa giới thiệu tập trung với gợi mở vấn đề để từng cá nhân tự nghiên cứu, viết thu hoạch, giữa kiểm tra với phúc tra; duy trì nghiêm các chế độ thông qua, phê duyệt bài giảng; kiểm tra; dự giảng; thông báo chính trị – thời sự, đọc báo, nghe đài, xem truyền hình, ngày Chính trị văn hóa tinh thần, ngày Pháp luật ở cơ sở; hội thi, hội thao, văn hóa, văn nghệ.
Tiếp tục đổi mới hình thức, phương pháp kiểm tra, nhằm đánh giá đúng nhận thức chính trị của các đối tượng; kết hợp kiểm tra thông qua hình thức viết thu hoạch chuyên đề tự chọn với nội dung bắt buộc, kiểm tra vấn đáp với trắc nghiệm; coi trọng nội dung vận dụng kiến thức vào thực tiễn, xử lý tình huống, diễn biến tư tưởng của bộ đội trong đơn vị. Tiến hành chặt chẽ, đúng quy định việc đánh giá bảo đảm khách quan, chính xác, tránh chạy theo thành tích, không đúng thực chất kết quả và kịp thời rút kinh nghiệm, nhân rộng các mô hình, điển hình làm tốt. Quan tâm, củng cố, bổ sung, thống nhất các mẫu biểu, sổ sách, giáo án, bài giảng, mô hình và hình ảnh trực quan tạo sự sinh động, hấp dẫn trong quá trình giảng dạy chính trị, qua đó, thu hút cán bộ, chiến sĩ tham gia; khắc phục tình trạng “đường mòn, lối cũ”, dập khuôn máy móc, xa rời thực tiễn trong thực hiện công tác công tác giáo dục chính trị.
Bốn là, đổi mới, tổ chức tập huấn, bồi dưỡng, nâng cao nhận thức, trách nhiệm năng lực của đội ngũ cán bộ tiến hành công tác giáo dục chính trị ở các nhà giàn. Thực tiễn cho thấy, phẩm chất, năng lực của cán bộ tiến hành công tác giáo dục chính trị có ảnh hưởng rất lớn đến chất lượng giáo dục chính trị. Hiện nay, lực lượng này ở các nhà giàn chủ yếu do cán bộ chính trị đảm nhiệm, đây là lực lượng trẻ, khỏe, nhiệt huyết, năng động, sáng tạo, tuy được đào tạo cơ bản, có trình độ, kiến thức, nhưng nhiều đồng chí kinh nghiệm thực tiễn ít, khả năng vận dụng trong các bài giảng chính trị còn hạn chế; do vậy, việc lựa chọn, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ giảng dạy chính trị có ý nghĩa rất quan trọng. Trên cơ sở rà soát đánh giá thực trạng chất lượng đội ngũ cán bộ này và kết quả công tác giáo dục chính trị, cấp ủy, chỉ huy các cấp cần tập trung bồi dưỡng toàn diện về phẩm chất, năng lực thực hiện chức trách, nhiệm vụ, trọng tâm là bồi dưỡng, rèn luyện kỹ năng tiến hành công tác giáo dục chính trị.
Quy định rõ trách nhiệm trong lãnh đạo, chỉ đạo, tổ chức việc bồi dưỡng theo phân cấp. Tập trung lãnh đạo, chỉ đạo xây dựng kế hoạch bồi dưỡng cụ thể; nội dung tập trung vào các khâu, các bước chuẩn bị và thông qua bài giảng, giảng mẫu, hội giảng, bình giảng, rút kinh nghiệm công tác quản lý, tổ chức giảng dạy… Kết hợp giữa truyền thụ kiến thức với trao đổi kinh nghiệm, giữa giáo dục và tự giáo dục, lấy việc phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của người học là chính. Đồng thời, chú trọng bồi dưỡng nâng cao khả năng sử dụng các phương pháp dạy học hiện đại và ứng dụng công nghệ thông tin cho cán bộ giảng dạy chính trị và lựa chọn cán bộ trẻ đạt kết quả cao trong hội thi cán bộ giảng dạy chính trị để bổ sung công tác tại các nhà giàn.
Năm là, quan tâm đầu tư, bảo đảm cơ sở vật chất, thực hiện tốt nền nếp kiểm tra, phúc tra kết quả giáo dục chính trị. Để nâng cao chất lượng giáo dục chính trị, tư tưởng, cần quan tâm đầu tư đúng mức cơ sở vật chất, phương tiện kỹ thuật hiện đại. Cùng với công tác bảo đảm của trên, các nhà giàn cần phát huy nội lực, giữ gìn, khai thác, sử dụng hiệu quả các trang, thiết bị đã được bảo đảm. Căn cứ điều kiện và khả năng của từng nhà giàn để đầu tư cho phù hợp, hiệu quả; chú trọng hơn nữa việc bảo đảm điện và ứng dụng các thành tựu khoa học kỹ thuật hiện đại trong giáo dục chính trị; khai thác, phát huy tác dụng của các vật tư trang bị nghe nhìn, thiết bị chiếu phim, nhạc cụ các loại; máy tính, máy chiếu, ti vi, sách, báo… góp phần giáo dục, truyền tải giá trị văn hóa tinh thần cho bộ đội. Thực hiện nghiêm chế độ kiểm tra, phúc tra, báo cáo kết quả công tác giáo dục chính trị; biểu dương, khen thưởng các tập thể, cá nhân có cách làm hay, sáng tạo, điển hình tiên tiến trong tiến hành công tác giáo dục chính trị.
Kết luận
Công tác giáo dục chính trị là bộ phận quan trọng của công tác đảng, công tác chính trị nhằm xây dựng quân nhân cách mạng “Tận trung với Đảng, tận hiếu với dân”, xây dựng các tổ chức đảng trong Quân đội trong sạch, vững mạnh. Việc đổi mới, nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác giáo dục chính trị ở các nhà giàn DK1 là yêu cầu thường xuyên, vừa cấp bách, vừa lâu dài; là trách nhiệm của mọi tổ chức, lực lượng. Trước yêu cầu, nhiệm vụ bảo vệ chủ quyền biển, đảo, thềm lục địa của Tổ quốc và xây dựng Vùng cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, hiện đại trong tình hình mới, cấp ủy, chỉ huy các nhà giàn cần tập trung lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện đồng bộ, quyết liệt các giải pháp trên, góp phần xây dựng Quân chủng, Vùng và các nhà giàn vững mạnh về chính trị, làm cơ sở nâng cao chất lượng tổng hợp, sức mạnh chiến đấu, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa trong mọi tình huống.
