(QLNN) – Đội ngũ lãnh đạo, quản lý (LĐQL) là “những người đem chính sách của Đảng, của Chính phủ giải thích cho dân chúng hiểu rõ và thi hành. Đồng thời, đem tình hình của dân chúng báo cáo cho Đảng, cho Chính phủ hiểu rõ, để đặt chính sách cho đúng”1. “Cán bộ” là sợi dây nối liền giữa Đảng, Nhà nước và nhân dân; làm cho dân hiểu, dân tin vào Đảng, Nhà nước, hết lòng với Đảng, Nhà nước; hết lòng phụng sự Tổ quốc, phụng sự nhân dân. Vì vậy, “cán bộ là cái gốc của mọi công việc”2.
Lãnh đạo, quản lý và đào tạo, bồi dưỡng lãnh đạo, quản lý
Thực tiễn đã minh chứng rằng: Ở đâu có cán bộ tốt, cán bộ có cái tâm trong sáng, có đức, có tài, trung thành với lợi ích của Đảng, Nhà nước và nhân dân, ở đó phong trào cách mạng phát triển, nhân dân vững tin vào Đảng, Nhà nước, hăng hái tham gia cách mạng, lao động sản xuất, đoàn kết xây dựng cuộc sống; đồng thời, ở đó tổ chức được ổn định, phát triển, chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước được thực hiện nghiêm túc, đời sống cán bộ, công chức, viên chức (CBCCVC) được cải thiện và mọi công việc dù khó khăn đến mấy cũng thành công. Vì vậy “muôn việc thành công hoặc thất bại đều do cán bộ tốt hoặc kém. Đó là một chân lý nhất định”3.
Vai trò của LĐQL đã rõ nhưng để đội ngũ LĐQL xứng đáng với vai trò và hoàn thành được trọng trách thì ngoài việc tự rèn luyện, trau dồi, công tác “huấn luyện cán bộ” – đào tạo, bồi dưỡng (ĐTBD) thường xuyên, suốt đời có ý nghĩa rất quan trọng.
Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã căn dặn: “Đảng phải nuôi dạy cán bộ như người làm vườn vun trồng những cây cối quý báu”4. Thật vậy, với vị trí là “những cây cối quý báu”, đội ngũ LĐQL phải không ngừng nghiên cứu, học tập về lý luận chính trị, nghiệp vụ, chuyên môn, công nghệ hiện đại, hội nhập quốc tế, kiến thức, kỹ năng quản lý nhà nước, kiến thức, kỹ năng, phương pháp quản lý hiện đại gắn với vị trí việc làm để vận dụng sáng tạo vào trong công tác tham mưu, quản lý, điều hành đem lại chất lượng, hiệu quả thực thi công vụ.
Đặc biệt, thông qua ĐTBD LĐQL được nâng cao nhận thức về vị trí chức danh, phát triển tư duy đổi mới, sáng tạo, nhất là tư duy chiến lược, liêm chính và sáng tạo, có năng lực hoạch định và thực thi chính sách, có khát vọng thành công, góp phần hoàn thiện và “nâng tầm cán bộ” cả về bản lĩnh, phẩm chất, năng lực và hiệu quả thực thi công vụ.
Để ĐTBD thực sự là giải pháp có tầm quan trọng hàng đầu nhằm xây dựng đội ngũ CBCCVC, nhất là cán bộ LĐQL chuyên nghiệp, hiện đại, đáp ứng yêu cầu của thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế thì đội ngũ LĐQL phải xác định đúng mục đích của việc học tập theo tư tưởng Hồ Chí Minh “học để làm việc”, “làm việc gì học việc ấy”5, nâng cao nhận thức về vai trò, vị trí của ĐTBD trong việc trang bị, cập nhật và nâng cao kiến thức, kỹ năng, phương pháp làm việc và nhất là phải xác định rõ trách nhiệm của mình trong việc tham gia các chương trình ĐTBD có hiệu quả.
Thực trạng công tác bồi dưỡng lãnh đạo, quản lý tại Học viện Hành chính Quốc gia
Ngày 23/01/2018, Thủ tướng Chính phủ đã ký ban hành Quyết định số 05/2018/QĐ-TTg quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của Học viện Hành chính Quốc gia (sau đây viết tắt là Học viện), theo đó, Học viện là đơn vị sự nghiệp công lập hạng đặc biệt, trực thuộc Bộ Nội vụ, là trung tâm quốc gia về ĐTBD CBCCVC, trong đó có nhiệm vụ “bồi dưỡng kiến thức quản lý nhà nước trước khi bổ nhiệm chức vụ lãnh đạo, quản lý”.
Chức vụ LĐQL thuộc thẩm quyền bồi dưỡng của Học viện theo quy định của Nghị định số 101/2017/NĐ-CP ngày 01/9/2017 của Chính phủ về ĐTBD CBCCVC, bao gồm: LĐQL cấp huyện và tương đương, cấp sở và tương đương, cấp vụ và tương đương, thứ trưởng và tương đương. Như vậy, đối tượng do Học viện bồi dưỡng đều là cán bộ chủ chốt của địa phương (cấp huyện, cấp sở), của bộ, ngành (cấp vụ) và quốc gia (cấp thứ trưởng), đây đều là cán bộ “cấp chiến lược” xét trong phạm vi địa phương, bộ, ngành và toàn quốc.
Quán triệt quan điểm của Đảng “cán bộ là nhân tố quyết định sự thành bại của cách mạng… Xây dựng đội ngũ cán bộ, nhất là cán bộ cấp chiến lược là nhiệm vụ quan trọng hàng đầu, là công việc hệ trọng của Đảng…
Đầu tư xây dựng đội ngũ cán bộ là đầu tư cho phát triển lâu dài, bền vững”6, trong những năm gần đây, Học viện đã tăng cường phối hợp với các bộ, ngành, địa phương để nắm bắt nhu cầu bồi dưỡng CBCCVC nói chung, LĐQL nói riêng làm cơ sở xây dựng kế hoạch bồi dưỡng. Học viện đã tổ chức nhiều đoàn công tác tới làm việc tại các bộ, ngành, địa phương để kết nối giữa “cung” và “cầu”, nâng cao nhận thức về quan điểm, nhiệm vụ ĐTBD, về năng lực của Học viện, bàn giải pháp để phối hợp chặt chẽ có hiệu quả hoạt động ĐTBD nhằm cung cấp cho các bộ, ngành, địa phương những “sản phẩm” tốt nhất.
Bên cạnh đó, để chương trình, tài liệu ngày càng hoàn thiện, Học viện đã triển khai rà soát, đánh giá chương trình, tài liệu, bồi dưỡng cấp huyện, cấp sở, cấp vụ, trên cơ sở đó đề xuất chỉnh sửa, bổ sung bảo đảm chương trình, tài liệu ngày càng sát hơn với đối tượng, cập nhật những yêu cầu mới, đáp ứng những yêu cầu từ thực tiễn quản lý, những mong muốn từ người học.
Về đội ngũ giảng viên, Học viện đã chủ động xây dựng tiêu chuẩn giảng viên gắn với các đối tượng bồi dưỡng, với các tiêu chí rõ ràng, toàn diện, trong đó có tiêu chí đã hoặc đang giữ chức vụ LĐQL. Tiêu chí này giúp giảng viên phát huy năng lực thực tiễn LĐQL vào giảng dạy, giúp học viên có thêm kinh nghiệm, phương pháp xử lý những tình huống nảy sinh trong quá trình quản lý, điều hành, đồng thời khắc phục tình trạng “lý thuyết giáo điều”, thiếu tính thực tiễn đã và đang tồn tại ở một số cơ sở ĐTBD hiện nay. Cùng với đó, Học viện còn thường xuyên tổ chức các hội thảo khoa học, tạo cơ hội cho giảng viên trao đổi học thuật nhằm nâng cao chất lượng bồi dưỡng.
Một trong những nhiệm vụ quan trọng là hoàn thiện thể chế và đổi mới công tác quản lý trong hoạt động bồi dưỡng cũng được Học viện quan tâm. Ngoài việc thường xuyên rà soát hệ thống văn bản quản lý để phát hiện những bất cập cần phải sửa đổi, bổ sung, xây dựng ban hành quy chế quản lý hoạt động bồi dưỡng, nội quy học tập của học viên, Học viện cũng đã từng bước đổi mới phương thức quản lý các lớp bồi dưỡng, nhất là các lớp bồi dưỡng LĐQL theo hướng tạo mọi điều kiện cho người học, phát huy năng lực, thế mạnh của Ban Quản lý bồi dưỡng, các phân viện để vừa đẩy mạnh hoạt động bồi dưỡng, vừa tăng cường kỷ luật, kỷ cương, bảo đảm chất lượng.
Nhờ những cố gắng chung của Học viện, sự quan tâm chỉ đạo của Bộ Nội vụ, sự tác động tích cực của cấp có thẩm quyền thông qua việc ban hành các văn bản trong lĩnh vực bồi dưỡng, chỉ tính riêng từ năm 2016 – 2018, Học viện đã tổ chức bồi dưỡng được 87 lớp với 3.890 học viên, trong đó 12 lớp cấp huyện với 463 học viên, 37 lớp cấp sở với 1.421 học viên và 38 lớp cấp vụ với 2.006 học viên7.
Thông qua bồi dưỡng, học viên được nâng cao phẩm chất, năng lực, đáp ứng yêu cầu trong LĐQL. Nhiều học viên hoàn thiện được điều kiện, tiêu chuẩn theo quy định hoặc đủ điều kiện, tiêu chuẩn để quy hoạch, bổ nhiệm chức vụ LĐQL, góp phần xây dựng đội ngũ CBCCVC chuyên nghiệp, năng động, sáng tạo, liêm chính…
Bảo đảm đến hết năm 2020, 100% CBCCVC LĐQL dưới 55 tuổi đối với nam, dưới 50 tuổi đối với nữ còn thiếu các chứng chỉ bồi dưỡng theo tiêu chuẩn chức vụ LĐQL phải được bồi dưỡng theo quy định; bảo đảm đến hết năm 2021, 100% CBCCVC phải được bồi dưỡng đáp ứng tiêu chuẩn chức vụ LĐQL trước khi bổ nhiệm, bổ nhiệm lại theo yêu cầu được đề ra tại Chỉ thị số 28/CT-TTg ngày 18/9/2018 của Thủ tướng Chính phủ về đẩy mạnh bồi dưỡng trước khi bổ nhiệm chức vụ LĐQL đối với CBCCVC.
Bên cạnh những kết quả đạt được, hoạt động bồi dưỡng nói chung và bồi dưỡng chức vụ LĐQL vẫn còn tồn tại những bất cập, hạn chế, cụ thể: hệ thống văn bản của cơ quan nhà nước có thẩm quyền về tiêu chuẩn chức vụ LĐQL chậm được ban hành; nhận thức của một bộ phận LĐQL về bồi dưỡng còn chưa đầy đủ; chương trình, tài liệu bồi dưỡng LĐQL cấp huyện, cấp sở, cấp vụ nhiều điểm chưa được thống nhất về tên gọi, tên chứng chỉ, cơ cấu chưa hợp lý, chương trình bồi dưỡng thứ trưởng chưa được xây dựng, ban hành; đội ngũ giảng viên LĐQL còn thiếu kinh nghiệm; kinh phí hạn hẹp… Những khó khăn, bất cập đó thực sự là những thách thức đặt ra đối với Học viện trong bối cảnh hiện nay.
Một số giải pháp nâng cao chất lượng bồi dưỡng theo tiêu chuẩn chức vụ lãnh đạo, quản lý trong thời gian tới
Để đáp ứng các yêu cầu, đòi hỏi trong giai đoạn mới, Học viện cần tiếp tục nâng cao chất lượng bồi dưỡng với các giải pháp cụ thể sau:
Một là, đổi mới, nâng cao chất lượng chương trình, tài liệu bồi dưỡng.
Chương trình, tài liệu bồi dưỡng là yếu tố quan trọng trực tiếp tác động đến chất lượng bồi dưỡng. Chương trình bồi dưỡng là cơ sở khoa học để xây dựng kế hoạch bồi dưỡng, là căn cứ để tổ chức và đánh giá hiệu quả hoạt động bồi dưỡng. Vì vậy, nâng cao chất lượng bồi dưỡng trước hết phải đổi mới, nâng cao chất lượng nội dung, chương trình bồi dưỡng, kể cả nhận thức, nội dung và cách làm.
Về nhận thức: trước hết, cần thay đổi nhận thức từ mục tiêu ĐTBD “trang bị, cập nhật; nâng cao kiến thức, kỹ năng” sang “phát triển, nâng cao năng lực”, chuyển từ “vì mục tiêu quản lý con người” sang “vì công việc và chất lượng, hiệu quả thực thi công vụ”.
Về nội dung: nội dung, chương trình phải được thiết kế theo hướng vì “nhu cầu người học” trên cơ sở khung năng lực cần có và khả năng đáp ứng của đối tượng LĐQL; phải bảo đảm tính thống nhất và kế thừa, tính khoa học và thực tiễn, tính hiện đại và khả thi, tính đa dạng và hội nhập. Nội dung, chương trình phải được chọn lọc, thiết thực, phù hợp với mục tiêu ĐTBD và phù hợp với các nhóm đối tượng, bảo đảm liên thông, không trùng lắp và được thiết kế theo hướng mở để dễ cập nhật kiến thức, kỹ năng mới.
Về phương pháp, cách làm: quy trình, phương pháp thiết kế xây dựng chương trình bảo đảm khoa học, cơ cấu hợp lý, số liệu điều tra, khảo sát tin cậy. Tham vấn rộng rãi các chuyên gia, nhà khoa học và đối tượng được bồi dưỡng có ý nghĩa vô cùng quan trọng.
Từ thực tế hệ thống chương trình bồi dưỡng LĐQL hiện nay, Học viện cần tiến hành rà soát, đánh giá thường xuyên để kiến nghị chỉnh sửa, bổ sung hoặc xây dựng mới các chương trình bồi dưỡng cấp huyện, cấp sở, cấp vụ hiện có; đồng thời, đề xuất phát triển các chương trình phù hợp với từng nhóm đối tượng, như: đối tượng quy hoạch, đối tượng đương chức, đối tượng là cấp phó, cấp trưởng hoặc đối tượng đặc thù cho một ngành, lĩnh vực, một vùng. Tiến hành xây dựng chương trình, tài liệu bồi dưỡng thứ trưởng và tương đương theo quy định tại Nghị định số 101/2017/NĐ-CP của Chính phủ về ĐTBD CBCCVC.
Hai là, xây dựng đội ngũ giảng viên đáp úng yêu cầu nhiệm vụ mới.
Với truyền thống 60 năm xây dựng và phát triển, đội ngũ công chức, viên chức của Học viện nói chung, đội ngũ giảng viên nói riêng không ngừng trưởng thành và lớn mạnh cả về số lượng và chất lượng. Học viện hiện có 1 giáo sư; 30 phó giáo sư; 109 tiến sỹ và hàng trăm thạc sỹ. Đây thực sự là niềm tự hào của Học viện.
Tuy nhiên, xét theo các yêu cầu, nhiệm vụ trong tình hình mới, đội ngũ giảng viên hiện có của Học viện “vừa thừa, vừa thiếu”, cơ cấu chưa hợp lý. “Thừa” bởi Học viện không còn chức năng đào tạo đại học, “thiếu” đối với giảng viên giảng dạy các chương trình bồi dưỡng bậc cao, chương trình bồi dưỡng có yếu tố nước ngoài và nhất là chương trình bồi dưỡng LĐQL, bởi một bộ phận giảng viên của Học viện chưa kinh qua công tác quản lý tại các cơ quan quản lý nhà nước ở trung ương và địa phương. Vì vậy, đội ngũ giảng viên của Học viện cần thiết phải được cơ cấu lại, đi đôi với việc xây dựng đội ngũ giảng viên ngang tầm nhiệm vụ đủ về số lượng, hợp lý về cơ cấu, bảo đảm chất lượng với các nhiệm vụ cụ thể sau:
(1) Căn cứ chức năng, nhiệm vụ và hướng phát triển của Học viện, tiến hành rà soát, đánh giá thực trạng đội ngũ giảng viên hiện có về phẩm chất đạo đức, năng lực chuyên môn, phương pháp sư phạm, khả năng phát triển… làm cơ sở cho việc chuyển đổi chức danh nghề nghiệp (đối với số giảng viên không đáp ứng được yêu cầu, không có khả năng phát triển hoặc có vi phạm) hoặc ĐTBD để giảng dạy các chương trình bồi dưỡng (đối với số giảng viên giảng dạy đại học có trình độ tiến sỹ) hoặc đào tạo, phát triển về trình độ chuyên môn, ngoại ngữ, tin học để giảng dạy sau đại học, bồi dưỡng, tiến tới tham gia các chương trình đào tạo tinh hoa, bồi dưỡng có yếu tố nước ngoài, bồi dưỡng chức vụ LĐQL (đối với giảng viên trẻ, có trình độ thạc sỹ hoặc tiến sỹ, có phẩm chất và năng lực vượt trội, có khả năng phát triển và gắn bó lâu dài với Học viện).
(2) Huy động tối đa các nhà khoa học đã hoặc đang giữ các chức vụ LĐQL của Học viện có năng lực, sức khỏe tham gia giảng dạy các chương trình bồi dưỡng LĐQL. Có chính sách phù hợp để mời lãnh đạo, nguyên lãnh đạo Đảng, Nhà nước, cán bộ quản lý các bộ, ngành, địa phương, các chuyên gia trong và ngoài nước tham gia giảng dạy các chuyên đề phù hợp, tiến tới xây dựng đội ngũ giảng viên kiêm nhiệm và thỉnh giảng ổn định, vừa bổ sung số lượng, vừa gia tăng chất lượng và nhất là khai thác kinh nghiệm quản lý của họ vào giảng dạy các chương trình bồi dưỡng LĐQL, đặc biệt là chương trình bồi dưỡng thứ trưởng và tương đương.
(3) Đẩy mạnh ĐTBD để vừa sử dụng hợp lý số giảng viên giảng dạy đại học vào hoạt động bồi dưỡng, vừa nâng cao chất lượng giảng viên đáp ứng yêu cầu ĐTBD trước mắt và lâu dài.
(4) Kiến nghị với cơ quan nhà nước có thẩm quyền để hằng năm, giảng viên của Học viện có chế độ đi bồi dưỡng thực tiễn LĐQL tại các cơ quan quản lý nhà nước ở trung ương và địa phương nhằm bù đắp sự thiếu hụt về kiến thức, kinh nghiệm LĐQL; đồng thời, quan tâm, tạo điều kiện để giảng viên được tiếp cận nhiều hơn với các chương trình và kinh nghiệm quản lý tiên tiến của các nước. Duy trì thường xuyên chế độ sinh hoạt chuyên môn, đẩy mạnh nghiên cứu khoa học, có chính sách phù hợp để khuyến khích, động viên đi đôi với tăng cường kiểm tra, giám sát góp phần nâng cao chất lượng ĐTBD.
Ba là, đổi mới phương pháp giảng dạy và đánh giá chất lượng bồi dưỡng.
CBCCVC nhất là cán bộ LĐQL tham gia bồi dưỡng có trình độ học vấn cao, lại được trải nghiệm qua thực tiễn công tác, với mong muốn nâng cao kiến thức kỹ năng, phương pháp LĐQL để lấp đầy những khoảng trống giữa phẩm chất, năng lực cần có và phẩm chất, năng lực hiện có. Do vậy, cần phải thường xuyên đổi mới phương pháp giảng dạy và đánh giá theo hướng chủ động – thực chất – hiện đại nhằm đem lại sự hứng thú, công bằng, chất lượng trong ĐTBD. Để làm được điều đó, cần tiến hành kiểm định, đánh giá chất lượng bồi dưỡng theo Thông tư số 10/2017/TT-BNV ngày 29/12/2017 của Bộ Nội vụ quy định về đánh giá chất lượng bồi dưỡng CBCCVC.
Bốn là, đầu tư kinh phí, tăng cường cơ sở vật chất, siết chặt kỷ luật, kỷ cương trong bồi dưỡng.
Tham gia các chương trình bồi dưỡng LĐQL thường xuyên bị chi phối bởi công việc, ảnh hưởng không tốt đến việc thực hiện quy chế học tập và chất lượng bồi dưỡng, do vậy, nếu tổ chức học tập trung tại Học viện, phân viện thì sẽ giúp học viên chuyên tâm trong việc nghiên cứu, học tập, vừa góp phần nâng cao chất lượng, vừa bảo đảm tính nghiêm túc, kỷ luật trong bồi dưỡng. Để làm được điều này, cần kiến nghị các cấp có thẩm quyền đầu tư kinh phí và cơ sở vật chất để học viên được chi trả toàn bộ kinh phí từ ngân sách nhà nước cũng như có điều kiện học tập, nghỉ ngơi tốt nhất. Bên cạnh đó, phải tăng cường quản lý để hoạt động bồi dưỡng thực sự nghiêm túc và chất lượng.
Theo Quyết định số 163/QĐ-TTg ngày 25/01/2016 của Thủ tướng Chính phủ về việc phê duyệt Đề án ĐTBD CBCCVC giai đoạn 2016 – 2020, cùng với Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, Học viện Hành chính Quốc gia được định hướng xây dựng “trở thành trung tâm đào tạo, bồi dưỡng cán bộ lãnh đạo, quản lý ngang tầm khu vực”. Với mục tiêu đó, phát huy truyền thống 60 năm xây dựng và phát triển, với năng lực hiện có và sự nỗ lực phấn đấu của tập thể cán bộ, viên chức và người lao động của Học viện cùng sự quan tâm chỉ đạo, giúp đỡ của các cấp có thẩm quyền, chúng ta tin tưởng mục tiêu đó sớm trở thành hiện thực./.