(Quanlynhanuoc.vn) – Hoạt động tham mưu trong công tác tuyên giáo là một hoạt động mang nhiều đặc trưng riêng, đòi hỏi chủ thể tham mưu phải đáp ứng được những yêu cầu cao về năng lực để có “khả năng thực hiện có trách nhiệm và hiệu quả các hành động, giải quyết các nhiệm vụ, vấn đề cần tham mưu trong những tình huống khác nhau của công tác tuyên giáo, trên cơ sở hiểu biết, kỹ năng, kỹ xảo cũng như sự sẵn sàng hành động”1. Tuy nhiên, chất lượng, hiệu quả của công tác tham mưu lại không chỉ phụ thuộc vào năng lực cá nhân của mỗi cán bộ tuyên giáo mà còn chịu sự ảnh hưởng của một số yếu tố chủ quan và khách quan, khiến cho mỗi người trong những điều kiện khác nhau có khả năng nhận diện, nghiên cứu, dự báo tình hình khác nhau, cũng như có thể đề xuất được những giải pháp, cách thức thực hiện nhiệm vụ khác nhau.
Phát huy các yếu tố tác động đến nâng cao năng lực tham mưu của cán bộ tuyên giáo
Những yếu tố, như: tố chất chính trị; kinh nghiệm thực tiễn; môi trường tham mưu; điều kiện vật chất, trang thiết bị làm việc; chế độ, chính sách đãi ngộ, mặc dù không phải là những thành tố nội tại nhưng lại có thể phát huy năng lực của mỗi cá nhân. Do đó, nếu nhận diện và phát huy được vai trò của các yếu tố này, cán bộ tuyên giáo sẽ có môi trường và điều kiện để sáng tạo, chủ động trong nghiên cứu, đề xuất, rèn luyện nâng cao trình độ và cống hiến để phụng sự cấp ủy, bảo đảm sự lãnh đạo của Đảng trên mặt trận tư tưởng, văn hóa, khoa giáo.
Thứ nhất, tố chất và hứng thú trong hoạt động chính trị – xã hội của cán bộ tuyên giáo.
Có không ít quan niệm cho rằng, năng lực hay tài năng thực chất là năng khiếu bẩm sinh của cá nhân về một lĩnh vực nào đó hay còn gọi tố chất. Nhờ có tố chất hay tư chất mà có người có khả năng thẩm âm tốt, người có khả năng thể thao vượt trội… Những người theo quan điểm năng lực thuộc về tố chất sẵn có cũng cho rằng năng lực không liên quan đến kiến thức, kỹ năng, kỹ xảo mà năng lực chỉ làm cho việc tiếp thu kiến thức, kỹ năng, kỹ xảo được dễ dàng hơn; từ đó thực hiện các nhiệm vụ được giao một cách nhanh chóng và hiệu quả hơn.
Tuy nhiên, tố chất hay năng khiếu bẩm sinh nếu không được đặt đúng môi trường, đúng lĩnh vực; nếu không học tập, trau dồi, rèn luyện thì chỉ dừng lại ở mức độ có năng khiếu hoặc có khả năng chứ chưa thể trở thành năng lực để đáp ứng tốt và mang lại kết quả vượt trội trong mọi lĩnh vực, hoàn cảnh. C. Mác đã khẳng định: “… tư tưởng căn bản không thực hiện được cái gì hết. Muốn thực hiện được tư tưởng cần có những con người sử dụng lực lượng thực tiễn” và “đời sống thực tiễn là nơi sản sinh ra mọi năng lực, tài năng”2, tố chất sẽ chỉ dừng lại là những thuộc tính bên trong mà không bao giờ được thể hiện ra ngoài nếu không có sự am hiểu hoạt động và kỹ năng thực hiện hành vi bằng một thái độ tích cực. Tố chất vì thế chỉ là điều kiện thuận lợi để năng lực phát triển, chứ chưa thể giữ vai trò là một yếu tố không thể thiếu trong cấu trúc năng lực. Tố chất là yếu tố tiền đề cho sự phát triển của năng khiếu và khuynh hướng năng lực của mỗi cá nhân nhưng ngay cả khi không có các tố chất bẩm sinh, một cá nhân thông qua học tập, rèn luyện, trải nghiệm thực tiễn vẫn có thể có năng lực tốt trong lĩnh vực chuyên môn của mình.
Năng lực tham mưu cũng xuất phát từ những tố chất cá nhân đó, do vậy, cần xác định các tố chất chính trị của một cán bộ tuyên giáo để có phương thức phát huy năng lực tham mưu; trong đó xây dựng môi trường làm việc, bố trí vị trí việc làm, trao cơ hội cho cá nhân được học tập, rèn luyện, thử thách đúng với tư chất bẩm sinh… là yếu tố quan trọng cần thiết để nâng cao năng lực của cán bộ tuyên giáo trong vai trò tham mưu. Những tố chất cần có của cán bộ tuyên giáo trong thực hiện nhiệm vụ tham mưu cho cấp ủy đó là: có khả năng quan sát tốt, có trí nhớ tốt, khả năng tập trung cao độ, tư duy logic, khả năng sáng tạo, khả năng thích nghi cao, khả năng về ngôn ngữ… Ngày nay, với sự hỗ trợ của khoa học – công nghệ hiện đại, con người có thể tìm hiểu, xác định được năng khiếu thiên bẩm, các lĩnh vực thế mạnh ngay từ rất sớm thông qua kết quả sinh trắc các bộ phận cơ thể phản ánh cấu trúc hệ thần kinh trung ương như: sinh trắc vân tay, mống mắt, giải mã gen…
Bên cạnh tố chất là yếu tố mang tính bẩm sinh khác biệt giữa mỗi người, hứng thú cũng là một đặc tính tâm lý cá nhân có ảnh hưởng đến khuynh hướng và thái độ của cán bộ làm công tác tuyên giáo, trong đó đặc biệt quan trọng là hứng thú chính trị. Hứng thú chính trị là một dạng thái độ đặc biệt của cá nhân với các vấn đề chính trị – xã hội, được biểu hiện ở sự quan tâm theo dõi, thường xuyên tìm hiểu, thường xuyên đề cập hoặc suy nghĩ đến tình hình chính trị trong nước và quốc tế; tích cực tham gia các hoạt động chính trị – xã hội, các phong trào chính trị quần chúng, hòa mình vào đời sống chính trị của đất nước… Những biểu hiện kể trên của hứng thú chính trị là cơ sở để cán bộ làm công tác tuyên giáo hình thành nên tầm nhìn chính trị và năng lực tư duy chính trị nhạy bén, góp phần trực tiếp bảo đảm tính thời sự, cập nhật của thông tin trong tham mưu cho cấp ủy và bảo đảm tính linh hoạt, nhanh nhạy trong xử lý các tình huống thực tiễn đặt ra. Hứng thú chính trị và tính nhạy bén chính trị cũng đồng thời tạo ra tình cảm tích cực, gắn bó với nghề nghiệp, với nhiệm vụ tham mưu trong mỗi cá nhân từ đó luôn có tâm thế sẵn sàng, không ngại khó, ngại khổ để thực thi nhiệm vụ.
Để hình thành và duy trì hứng thú chính trị, cần bảo đảm chế độ cung cấp thông tin, khai thác và cập nhật thông tin cho đội ngũ cán bộ tuyên giáo; tăng cường và đổi mới hình thức các đợt sinh hoạt chính trị – xã hội; khuyến khích, tạo điều kiện để cán bộ tuyên giáo được sáng tạo trong các hoạt động chính trị – xã hội, phong trào quần chúng…
Thứ hai, yếu tố tự học, tự rèn luyện nâng cao năng lực của cán bộ tuyên giáo.
Yếu tố tác động đóng vai trò quyết định đến việc hình thành và nâng cao năng lực tham mưu của cán bộ tuyên giáo là ý thức tự học tập và rèn luyện của bản thân người cán bộ. Chỉ khi thực sự cầu thị, có ý chí phấn đấu, tự giác học tập, rèn luyện, tu dưỡng đạo đức; tích cực tham gia các hoạt động thực tiễn, cán bộ tuyên giáo mới có thể biến tố chất, hứng thú thành kinh nghiệm của cá nhân và nỗ lực để từng bước nâng cao kiến thức, kỹ năng, thái độ phù hợp với nhiệm vụ tham mưu được giao.
Mặt khác, bối cảnh của nền kinh tế tri thức với đặc điểm nổi bật của xã hội học tập thường xuyên như hiện nay, cùng với sự thay đổi chóng mặt của khoa học – công nghệ đặt ra thách thức ngày càng lớn đối với đội ngũ cán bộ tuyên giáo các cấp. Những bước tiến của công nghệ thông tin không chỉ đặt mọi thứ vào trong một thế giới phẳng mà còn đặt cán bộ tuyên giáo vào môi trường làm việc đòi hỏi phải liên tục nắm bắt, cập nhật, chuyển hóa tri thức thành kỹ năng nhằm đáp ứng và có thể xử lý nhanh chóng khối lượng kiến thức khổng lồ, thông tin tham mưu đa dạng, phức tạp, tiềm ẩn nhiều nguy cơ. Do đó, tính tiên phong gương mẫu, tính tự giác rèn luyện, phấn đấu, có ý chí cao, bản lĩnh vững vàng, ý thức tu dưỡng ở mọi lúc, mọi nơi…, trở thành đòi hỏi bắt buộc đối với cán bộ tuyên giáo. Các cấp ủy Đảng và lãnh đạo ban tuyên giáo chỉ có thể tạo điều kiện vật chất và tinh thần; tạo môi trường làm việc, học tập tốt nhất để cán bộ tuyên giáo có thể phát huy tính tích cực, tự giác trong học tập, nghiên cứu nâng cao trình độ và rèn luyện, trau dồi phẩm chất, năng lực chuyên môn. Đồng thời, cần xây dựng quy chế bắt buộc về chế độ học tập, đào tạo, đào tạo lại và bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ để vừa tạo động lực, vừa răn đe, quy trách nhiệm đối với cán bộ tuyên giáo trong việc nâng cao năng lực cá nhân và nâng cao chất lượng đội ngũ.
Thứ ba, yếu tố công tác cán bộ, môi trường làm việc, điều kiện công tác và chế độ đãi ngộ đối với cán bộ tuyên giáo.
Tính chất đặc biệt của hoạt động tham mưu cùng với những yêu cầu cao đối với cán bộ tuyên giáo cho thấy đội ngũ cán bộ tham mưu cần được đãi ngộ tốt, ưu tiên cung cấp những điều kiện công tác thuận lợi, có môi trường trao đổi thông tin tốt, môi trường dân chủ cần thiết để phát huy khả năng sáng tạo. Các chế độ như: đào tạo, bồi dưỡng, đãi ngộ, sử dụng, quy hoạch cán bộ cần được quan tâm như những động lực quan trọng bảo đảm sức khỏe, vật chất, tinh thần cho cán bộ tuyên giáo có thể yên tâm, tập trung công tác, đồng thời ràng buộc và giữ gìn nguồn nhân lực chất lượng cao này trước những nguy cơ do mặt trái của cơ chế thị trường tạo ra.
Công tác cán bộ với nhiều khâu, nhiều công việc có ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng đội ngũ cán bộ nói chung và cán bộ tuyên giáo nói riêng. Trên cơ sở nhận thức đầy đủ về năng lực tham mưu của cán bộ tuyên giáo với các tiêu chuẩn cụ thể, các cấp ủy đảng và ban tuyên giáo tìm kiếm và lựa chọn các cá nhân có khả năng đáp ứng công việc tham mưu cần thiết. Việc lựa chọn được đúng người và sắp xếp được đúng vị trí việc làm, đúng lĩnh vực sở trường và giao chức danh, chức vụ phù hợp là điều kiện để cán bộ có thể phát huy năng lực tham mưu cũng như tích lũy kinh nghiệm công tác. Trong đó, công tác đánh giá cán bộ giữ vai trò vô cùng quan trọng trong việc phân loại và tạo động lực phấn đấu đối với đội ngũ cán bộ. Các tiêu chí đánh giá càng cụ thể chi tiết, gắn với tiêu chuẩn năng lực của từng vị trí, từng chức danh sẽ bảo đảm phân loại cán bộ minh bạch hơn, tạo động lực hơn trong làm việc, thi đua, bổ nhiệm, đề bạt…
Giải pháp nhằm phát huy các yếu tố tác động đến năng lực tham mưu của cán bộ làm công tác tuyên giáo hiện nay
Cán bộ làm công tác tuyên giáo là cầu nối giữa Nhân dân với Đảng, gieo niềm tin của Nhân dân đối với Đảng, bản thân cán bộ tuyên giáo phải thật sự là gương sáng về bản lĩnh chính trị, tư tưởng và đạo đức, lối sống để nâng cao tính đảng, tính chiến đấu và tính thuyết phục. Do vậy, chúng ta cần:
Một là, cần đặc biệt quan tâm đến công tác đào tạo, bồi dưỡng đối với đội ngũ cán bộ tuyên giáo trong bối cảnh khoa học – công nghệ phát triển như vũ bão và thay đổi từng giờ từng ngày. Mặt khác, đội ngũ cán bộ tuyên giáo đang ngày càng được trẻ hóa, được đào tạo phần lớn từ các chuyên môn khác nhau, chưa có nhiều kinh nghiệm, đặc biệt là kiến thức và kỹ năng, kinh nghiệm tham mưu nên việc đầu tư cho đào tạo, bồi dưỡng kiến thức và kỹ năng tham mưu cho các nhóm đối tượng cán bộ tuyên giáo khác nhau sẽ rút ngắn được thời gian tự mày mò, học hỏi, tích lũy qua từng nhiệm vụ; giảm bớt sự bỡ ngỡ, chán nản, thậm chí thui chột tinh thần làm việc, chán nghề của cán bộ mới được tuyển dụng hoặc luân chuyển.
Về phương pháp đào tạo cán bộ tuyên giáo, cần thay đổi lối dạy áp đặt, nặng về truyền tải thông tin sang dạy cách học, cách nghĩ, cách làm. Tăng cường việc nêu vấn đề, giả định tình huống, phát huy tính sáng tạo, khoa học để phát triển năng lực tư duy độc lập và kỹ năng giải quyết tình huống. Để đáp ứng các nhu cầu phong phú của công tác tuyên giáo, các cơ sở đào tạo phải đa dạng hóa các loại hình đào tạo như chính quy, tại chức, bồi dưỡng nâng cao, bồi dưỡng theo chức danh, theo yêu cầu nhiệm vụ ở từng thời điểm… Việc tăng cường hình thức đào tạo trực tuyến cũng là điều cần đẩy mạnh để cán bộ tuyên giáo dễ dàng cập nhật kiến thức trong mọi hoàn cảnh.
Hai là, môi trường hoạt động tham mưu là nơi diễn ra các quan hệ hoạt động theo khuôn khổ quy định, mà ở đó sản phẩm tham mưu được hình thành. Môi trường công tác không chỉ đề cập đến không gian làm việc, điều kiện làm việc mà bao gồm: (1) Hệ thống khung pháp lý có tính xương sống quy định mọi mặt về hoạt động tham mưu; (2) Hệ thống cơ sở vật chất và tinh thần phục vụ hoạt động tham mưu; (3) Mối quan hệ công tác, sinh hoạt của đội ngũ cán bộ tuyên giáo. Ba yếu tố này có vị trí và mức độ ảnh hưởng nhất định đối với chất lượng công tác của cơ quan, đơn vị. Trong đó, mối quan hệ giữa công tác, sinh hoạt giữa cấp ủy, lãnh đạo ban với cán bộ tham mưu; giữa đồng nghiệp với nhau có vai trò đặc biệt quan trọng đối với từng cá nhân cũng như đối với việc phát huy năng lực làm việc ở mọi vị trí, mọi lĩnh vực.
Việc xây dựng và duy trì môi trường hoạt động tham mưu trong sạch, dân chủ, được tôn trọng, được sáng tạo; được ghi nhận đánh giá công bằng, công khai, minh bạch có tính chất thúc đẩy hoặc cản trở rất lớn đến hiệu quả làm việc của từng cán bộ và chất lượng công tác của cơ quan, đơn vị. Mọi biểu hiện độc đoán, bảo thủ, ngại thay đổi…, của người lãnh đạo hoặc sự nghi kỵ, giả dối, ích kỷ, thực dụng… của đồng nghiệp đều có thể triệt tiêu nhiệt huyết, khả năng sáng tạo, cơ hội trải nghiệm của cán bộ tuyên giáo và ngược lại.
Ba là, hệ thống cơ sở hạ tầng kỹ thuật và điều kiện bảo đảm cho hoạt động tham mưu cùng với hệ thống chính sách là những công cụ điều tiết quan trọng để tạo động lực cho sự phát triển mọi mặt trong tổ chức. Việc trang bị các phương tiện kỹ thuật và nguồn thông tin cũng như chế độ thu thập thông tin phù hợp sẽ là điều kiện tối ưu để cán bộ tuyên giáo thực thi nhiệm vụ, rèn luyện, trau dồi kiến thức, kỹ năng tham mưu, kỹ năng tác chiến. Bên cạnh đó, hệ thống chính sách, chế độ đãi ngộ hợp lý đóng vai trò là đòn bẩy thu hút và kích thích được tính tích cực, sự hăng hái, yên tâm làm việc; nâng cao tinh thần trách nhiệm, có động lực học tập, rèn luyện nâng cao trình độ… Đồng thời, hoàn thiện hệ thống chế độ, chính sách phải phù hợp với điều kiện, hoàn cảnh của từng cấp, từng địa phương nhằm bảo đảm đồng bộ, công bằng, minh bạch và quyền lợi phải đi liền với trách nhiệm; từ đó tạo động lực phấn đấu cũng như có những chế tài/quy định răn đe, ngăn chặn, điều tiết các biểu hiện tiêu cực.
Hiện nay, tình hình thế giới đang có những diễn biến nhanh chóng, phức tạp, khó lường, công cuộc đổi mới đất nước đang phải đối mặt với rất nhiều khó khăn. Điều này đang đặt ra cho công tác tuyên giáo những yêu cầu mới. Để nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác tuyên giáo, đòi hỏi đội ngũ cán bộ tuyên giáo phải tham mưu đúng, trúng, sáng tạo và kịp thời trong mọi hoàn cảnh. Bên cạnh sự quan tâm của huyện ủy, lãnh đạo ban tuyên giáo, bản thân mỗi người cán bộ tuyên giáo cũng phải không ngừng nỗ lực cố gắng vượt lên chính bản thân mình. Chỉ có như vậy, cán bộ tuyên giáo mới xứng đáng là những người công tác trong một lĩnh vực đặc biệt quan trọng trong toàn bộ hoạt động lãnh đạo của Đảng, lĩnh vực trọng yếu trong xây dựng, bồi đắp nền tảng chính trị của đất nước, đi trước, mở đường trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, đóng góp vào công cuộc đổi mới, xây dựng đất nước phát triển phồn vinh, hạnh phúc theo tinh thần Đại hội XIII của Đảng./.
