(Quanlynhanuoc.vn) – Phát huy nhân tố chủ quan chính là khích lệ tính chủ động, tự giác, sự sáng tạo của mỗi học viên, giúp học viên hiểu được ý nghĩa của quá trình tự học, tự rèn luyện, tích cực lĩnh hội tri thức cho bản thân. Nhờ phát huy nhân tố chủ quan trong học tập mà học viên trong Học viện Quân y đã vươn lên chiếm lĩnh tri thức, hoàn thành tốt các nội dung theo mục tiêu, yêu cầu đào tạo gắn với chức trách nhiệm vụ được giao. Bài viết khái quát thực trạng và đề xuất một số giải pháp cơ bản nhằm phát huy hơn nữa nhân tố chủ quan trong học tập cho học viên ở Học viện Quân Y hiện nay.
Đặt vấn đề
Chất lượng giáo dục – đào tạo của các học viện, các nhà trường phụ thuộc vào nhiều yếu tố. Trong đó, phát huy nhân tố chủ quan (NTCQ) của học viên/ người học đóng vai trò rất quan trọng. Phát huy NTCQ chính là khích lệ tính chủ động, tự giác, sự sáng tạo của mỗi học viên, giúp học viên hiểu được ý nghĩa của quá trình tự học, tự rèn luyện, tích cực lĩnh hội tri thức cho bản thân. Từ đó, học viên sẽ có kiến thức, tự tin, đam mê nghề nghiệp, có động lực, thái độ, trách nhiệm đúng đắn trong học tập, tích cực nghiên cứu, tìm hiểu, học hỏi nâng cao trình độ mọi mặt cho bản thân.
Nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XIII xác định: “Chuyển mạnh quá trình giáo dục từ chủ yếu trang bị kiến thức sang phát triển toàn diện năng lực và phẩm chất của người học” 1. Theo đó, để góp phần nâng cao chất lượng giáo dục – đào tạo không chỉ dừng lại ở xây dựng kế hoạch, nội dung chương trình học tập mà còn phải đổi mới phương pháp theo hướng dạy học tích cực, phát huy NTCQ của người học nhằm biến quá trình đào tạo thành quá trình tự đào tạo.
Nhờ phát huy NTCQ trong học tập mà học viên trong Học viện Quân y (HVQY) đã vươn lên chiếm lĩnh tri thức, hoàn thành tốt các nội dung theo mục tiêu, yêu cầu đào tạo gắn với chức trách nhiệm vụ được giao.
Thực trạng phát huy nhân tố chủ quan trong học tập cho học viên ở Học viện Quân y
Thực hiện Nghị quyết Đại hội Đảng bộ Học viện Quân y lần thứ XVII, nhiệm kỳ 2020 – 2025, các tổ chức Đảng và cấp ủy các cấp trong Học viện đã lãnh đạo, chỉ đạo, tổ chức triển khai tốt việc đổi mới trong xây dựng nội dung chương trình đào tạo, giảm thời gian lên lớp lý thuyết, tăng thời gian thực hành.
Các tổ chức Đảng và cấp ủy các cấp trong học viện thường xuyên giáo dục cho học viên về vai trò của nhân tố chủ quan trong học tập. Trong đó khuyến khích học viên gắn việc phát huy NTCQ của bản thân với các hoạt động giáo dục – đào tạo nói chung, sẵn sàng chiến đấu, quản lý rèn luyện kỷ luật, xây dựng đơn vị chính quy; kết hợp giữa tổ chức giáo dục rèn luyện của đơn vị với phát huy vai trò tự giác giáo dục của học viên.
Chính vì vậy, đa số học viên hiểu đúng vai trò quan trọng của NTCQ trong học tập, nêu cao tinh thần trách nhiệm, ý chí phấn đấu vượt qua khó khăn trở ngại, tích cực, chủ động, sáng tạo, tận dụng thời gian tự học một cách khoa học.
Kết quả học tập hằng năm của học viên đạt khá, giỏi của các khóa đào tạo đã khẳng định vai trò quan trọng của việc phát huy NTCQ trong học tập cho học viên. Điển hình như Khóa 21 – đào tạo Bác sĩ nội trú hệ Quân sự (2020 – 2023), tốt nghiệp có 100% học viên đạt khá, giỏi, 100% rèn luyện Tốt 2.
Bên cạnh những ưu điểm nêu trên, vẫn còn một số điểm hạn chế, đó là: nhận thức của một số cán bộ, nhất là cán bộ quản lý trong phát huy NTCQ trong học tập cho học viên có thời điểm chưa tốt, thiếu kiểm tra đôn đốc; xác định nội dung, hình thức, kế hoạch tự học, rèn luyện cho học viên chưa thật khoa học; công tác bảo đảm về tài liệu, vật chất cho hoạt động huấn luyện thực hành và tự học của học viên có buổi chưa đáp ứng yêu cầu.
Mặt khác, trong quá trình học tập thực hành, thực tập tại bệnh viện, học viên cũng thường xuyên tiếp xúc với nhiều bệnh nhân có tâm sinh lý và mặt bệnh không giống nhau; học viên còn bị ảnh hưởng của hóa chất, nguy cơ lây nhiễm, phơi nhiễm cao; chịu sức ép từ người bệnh, người thân của người bệnh cũng như của xã hội, nên vẫn còn có học viên chưa quyết tâm, còn tâm lý e ngại, dễ làm, khó bỏ; chưa thực sự nhiệt tình tự giác trong học tập, chấp hành thời gian tự học chưa nghiêm, làm ảnh hưởng đến kết quả giáo dục – đào tạo chung của Học viện.
Một trong những nguyên nhân của hạn chế đó là chưa phát huy tốt NTCQ trong học tập cho học viên. Vì vậy, cần phải có các giải pháp đồng bộ để phát huy NTCQ trong học tập của học viên, giúp học viên nâng cao ý thức tự giác học tập, tự rèn luyện, phấn đấu để có kiến thức tốt, đáp ứng yêu cầu xây dựng đội ngũ cán bộ, bác sĩ tương lai vừa “hồng”, vừa “chuyên”, góp phần xây dựng đội ngũ bác sĩ Quân đội nhân dân Việt Nam giỏi về chuyên môn, nghiệp vụ, vững mạnh về chính trị.
Một số giải pháp phát huy nhân tố chủ quan trong học tập cho học viên đào tạo sĩ quan ở Học viện Quân y
Một là, nâng cao nhận thức, trách nhiệm của cán bộ các cấp trong phát huy NTCQ trong học tập cho học viên.
Đây là giải pháp quan trọng hàng đầu, nhằm tạo sự thống nhất cả về nhận thức và hành động trong suốt quá trình phát huy NTCQ trong học tập cho học viên ở HVQY hiện nay. Chỉ khi cán bộ chỉ huy các cấp, học viện, giáo viên thường xuyên quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo, tổ chức chặt chẽ, chu đáo trong công tác phát huy NTCQ trong học tập cho học viên thì ý thức tự giác học tập, rèn luyện của học viên mới được nâng lên, đồng thời, chất lượng thực hiện nhiệm vụ chính trị của đơn vị mới đạt hiệu quả cao.
Vì vậy, để nâng cao ý thức tự giác học tập cho học viên trong thời gian tới, cần phải thường xuyên nâng cao nhận thức trách nhiệm của lãnh đạo chỉ huy, cán bộ quản lý, đảng viên ở hệ, lớp và đội ngũ giáo viên, học viên trong đơn vị. HVQY cần tiếp tục quán triệt sâu sắc các quan điểm, chủ trương của Đảng, nghị quyết, chỉ thị, mệnh lệnh của các cấp về nâng cao chất lượng giáo dục – đào tạo, tăng cường quản lý rèn luyện kỷ luật, xây dựng đơn vị chính quy ở các cơ quan, đơn vị trong tình hình mới. Đồng thời, giáo dục để lãnh đạo, chỉ huy, giáo viên và học viên nhận thức rõ tầm quan trọng của quá trình phát huy NTCQ trong học tập cho học viên.
Hai là, xây dựng môi trường sư phạm ở HVQY chính quy, mẫu mực, đầu tư cơ sở vật chất, kỹ thuật phục vụ cho hoạt động dạy và học tạo thuận lợi cho quá trình phát huy NTCQ trong học tập cho học viên.
Môi trường sư phạm ở HVQY là nơi nghiên cứu và học tập của cán bộ, giảng viên, học viên, là nơi ảnh hưởng đến sự hình thành phát triển phẩm chất nhân cách của từng học viên và tập thể quân nhân. Xây dựng môi trường sư phạm tích cực sẽ thúc đẩy quá trình học tập, rèn luyện của học viên đạt hiệu quả cao, góp phần phát triển, hoàn thiện phẩm chất năng lực người bác sĩ quân y theo mục tiêu yêu cầu đào tạo đề ra. Vì vậy, đây chính là một yêu cầu khách quan, gắn liền với sự vận động và phát triển của sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc hiện nay của đất nước.
Bên cạnh đó, cần thực hiện tốt dân chủ trong hoạt động sư phạm và coi đây là một nội dung quan trọng góp phần phát huy NTCQ trong học tập của học viên; đồng thời, thúc đẩy học viên phát huy những giải pháp, sáng kiến, cải tiến khoa học áp dụng vào quá trình học tập mang lại chất lượng, hiệu quả cao. Trong sinh hoạt, cần phát huy tinh thần tự phê bình và phê bình của mỗi cán bộ, học viên; tạo cơ hội để học viên được bày tỏ những tâm tư, nguyện vọng, quan điểm, suy nghĩ của cá nhân trong học tập.
Cần tiếp tục quan tâm, đầu tư, tạo điều kiện về cơ sở, vật chất, kỹ thuật phục vụ cho hoạt động dạy và học để tạo động lực, khích lệ cho học viên có khí thế, cảm hứng tự học tập và nghiên cứu, như: đầu tư các phương tiện trình chiếu, mô hình, các thiết bị khám, chữa bệnh; các thiết bị bảo hộ, sát khuẩn phòng tránh lây nhiễm; phòng học chuyên dùng hiện đại, sát thực tiễn theo các chuyên ngành đào tạo. Từ đó, nâng cao chất lượng tự học tập của học viên.
Ba là, nâng cao ý thức trách nhiệm của học viên trong phát huy NTCQ trong học tập.
Để phát huy NTCQ trong học tập cho học viên ở HVQY hiện nay cần phải tiến hành đồng bộ các biện pháp, trong đó phát huy chính vai trò của học viên là một biện pháp hết sức quan trọng. Quá trình học tập của học viên bị chi phối bởi nhiều yếu tố, trong đó có yêu cầu về nhiệm vụ giáo dục đào tạo và hoạt động rèn luyện kỷ luật xây dựng chính quy trong Quân đội và Học viện.
Quá trình học tập của học viên được tiến hành đan xen trong các hoạt động đặc thù của Quân đội, đó là: vừa phải huấn luyện sẵn sàng chiến đấu vừa phải thực hiện chức trách nhiệm vụ người quân nhân, người học viên sĩ quan, nhất là phải vừa học tập kết hợp với rèn luyện và tham gia thực hành tại Bệnh viện Quân y 103, Viện Bỏng Quốc gia Lê Hữu Trác trên các cương vị khác nhau từ y tá đến bác sĩ … Mỗi học viên cần phải xác định rõ mục đích học tập, phấn đấu, thường xuyên rèn luyện đức tính cần cù, nhẫn nại, không được tự ti, ngại khó; cần phải có ý chí, nghị lực và quyết tâm cao trong quá trình học tập.
Bốn là, thường xuyên kiểm tra, đôn đốc, đánh giá, rút kinh nghiệm kết quả phát huy NTCQ trong học tập.
Mục đích của công tác kiểm tra là để thấy rõ mặt tốt để kịp thời khuyến khích, động viên; đồng thời uốn nắn những nhận thức, hành động chưa phù hợp đối với việc phát huy NTCQ trong học tập cho học viên HVQY hiện nay. Từ đó, đưa ra các biện pháp khắc phục cụ thể, kịp thời đấu tranh, khắc phục những sai lầm, lệch lạc trong nhận thức, như: xem nhẹ vị trí, vai trò của nhân tố chủ quan trong học tập cho học viên dẫn đến thiếu trách nhiệm, thiếu quan tâm đến việc phát huy NTCQ trong học tập của học viên.
Bên cạnh đó, cần nâng cao chất lượng công tác tổng kết thực tiễn, phổ biến những kinh nghiệm và cách làm hay trong việc phát huy NTCQ trong học tập cho học viên ở các đơn vị trong và ngoài nhà trường quân đội; bám sát thực tiễn, kịp thời phát hiện và có giải pháp thiết thực để giải quyết những vấn đề mới nảy sinh nhằm bảo đảm cho chất lượng dạy và học ở các đơn vị trong Học viện không ngừng được củng cố, phát triển đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình hiện nay.
